De aanbidding van Abe Lenstra begon al vóór de Tweede Wereldoorlog
Abe Lenstra stond als jonge speler al bekend als Us Abe – Onze Abe. Deze verering begon nog vóór de Tweede Wereldoorlog.
Abe Lenstra en Fanny Blankers-Koen in 1952 tussen hun aanbidders. Foto J.D. Noske via het Nationaal Archief
Deze 27e november is de geboortedag van Abe Lenstra – de 103e. Als jeugdspeler trok hij al snel de aandacht buiten Friesland met selecties voor het nationale jeugdelftal. In 1939 werd hij opgeroepen voor het Bondselftal, een opstapje naar Oranje.
Nog in datzelfde jaar, op 11 juli, kreeg Lenstra de bijnaam Us Abe, de oudste melding via de krantenarchieven van Delpher. Eerder die week had hij meegedaan met het Bondselftal bij de openingswedstrijd van de Goffert in Nijmegen. ‘Us Abe speelt mee en maakt natuurlijk de eerste goal.’ Lenstra had toen nog niet eens zijn debuut gemaakt in het officiële Nederlands elftal.
Kampioenswedstrijd
Deze Friese verering van Lenstra werd op 12 maart 1948 goed beschreven in het tijdschrift Sportief, dat een bezoek had gebracht aan de wedstrijd tussen Heerenveen en Be Quick uit Groningen. De winnaar won de afdelingstitel en zou zich daarmee ook plaatsen voor de nationale kampioenscompetitie. Er stond dus heel veel op het spel.
De Amsterdamse verslaggever wist niet wat hij meemaakte in Heerenveen: ‘Ik heb zelden in mijn langjarige tribunepractijk zoveel laaiende hartstocht ,,bijeengebundeld” gezien, gelijk dat in een modewoord heet. Links en rechts van mij begaven zitstokken het onder het gewicht van de deining. Er waren dertienduizend bezoekers, waarmee dus een gemeente van zevenduizend zielen wel mee voor de heren kan komen.’
Vooral de aanmoedigingen van het thuispubliek voor Lenstra ontnamen de medewerker van Sportief de adem: ‘Die adoratie van „Us Abe” grenst aan een verering, die ik met mijn simpel Hollands gemoed niet vermag te peilen.’
Heerenveen won de wedstrijd en daarmee het kampioenschap. Tot verbazing van Sportief was daar meteen na afloop maar weinig van te merken. ‘Toen eenmaal het Friese volkslied was gezongen en de mensen stadwaarts gingen, kon je aan de houding van het publiek niet merken, wie er nu eigenlijk kampioen was geworden. Toen waren het weer ingetogen noordelingen, die niet joelden en hosten, omdat men zich op de openbare weg niet aan zulke uitspattingen overgeeft. Er heerste drukte, maar geen herrie.’
Onze Abe
Deze populariteit van Lenstra bereikte zelfs de kerkbankjes, want op 3 februari 1949 was er in de Gereformeerde Kerk in Heerenveen een bijeenkomst van Ds. Wiersma uit Oudega met de titel Kinnen wy ek hwat fan “Us Abe” leare? Voor de zekerheid: in het Nederlands betekent dat Kunnen wij ook iets leren van Us Abe? Eerder was Lenstra ook al in Meppel genoemd bij een jeugddienst.
Wiersma gebruikte Lenstra als voorbeeld voor de leden van de Gereformeerde Jongelings- en Meisjesvereniging. Zoals Abe zich inspande om de overwinning op het groene veld te behalen, zo moesten zij met evenveel energie en volharding werken voor de zaak van het geloof.
Dat zorgde voor nogal wat opwinding, want hoe haalde een dominee uit Oudega het in zijn hoofd om te spreken over iets als voetbal? ‘Abe’s naam van de preekstoel: het is niet anders dan de belangstelling willen prikkelen,’ zo vatte de Bredasche Courant op 12 maart 1949 samen. ‘Een ezelsbruggetje voor het wekken van interesse voor dingen, die niet met doelpunten en records worden gemeten.’
Het tijdschrift Kerknieuws van 27 augustus 1949 kon zich er niet zo heel druk over maken. ‘Er bestaat toch nog altijd een groot onderscheid tussen een preek en een rede voor een vergadering van jonge mensen.’
Wiersma zelf verwierp elk commentaar: “Ook heb ik hen onder meer ernstig gewaarschuwd tegen de verafgoding van de sporthelden en tegen de sportverdwazing.”
Abe
En daarmee is het nog maar een kleine stap naar onderstaand gedicht van Nico Scheepmaker:
In de naam van de Vader,
Van de Zoon,
Van de Heilige Geest,
Abe.
