De Ajax Collectie: het einde van het prehistorische Ajax in 1897
Op de expositie Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam is te zien dat er al een Ajax vóór 1900 heeft bestaan. Maar waarom zijn die jongens niet gewoon doorgegaan?
Han Dade, de man met de bal
In het Stadsarchief Amsterdam is een expositie over 125 jaar Ajax in 750 jaar Amsterdam. Als onderzoeker heb ik hiervoor de collecties van het Stadsarchief bekeken, zoals het Bevolkingsregister. Zo vond ik informatie over Ajax vóór de oprichting in 1900.
De club bestond toen namelijk ook al, met enkele hoofdrolspelers die ook bij de officiële oprichting een rol speelden. Het begon ergens rond 1893 of 1894 met Han Dade en Floris Stempel, ongeveer vijftien jaar oud. Ze kenden elkaar van de Hogere Burgerschool aan de Weteringschans.
Het draait in het voetbal om de bal en dat was ook in de prehistorie van Ajax het geval
Man met bal
Het eerste Ajax hield na enkele jaren op met bestaan, maar niemand weet precies waarom. Evert Vermeer heeft een logische verklaring in zijn boek 95 Jaar Ajax: het terrein bij de Willemsbrug werd door de gemeente aangewezen voor woningbouw, waarna de jongens geen speelruimte meer hadden.
Via het Bevolkingsregister is er nog een logische verklaring gevonden: Han Dade verhuisde in diezelfde tijd vanuit Amsterdam vanwege een nieuwe baan. Dat was nogal wat, want hij was eigenaar van de bal van de club.
Zoals Ajax zelf al schreef in de Presentatiegids van 1998: ‘Het draait in het voetbal om de bal en dat was ook in de prehistorie van Ajax het geval. Om preciezer te zijn: om balbezit in materiële zin.’ Als Dade er niet was, was er ook geen voetbal en kon er dus niet worden gespeeld.
Gezinskaart
Op de gezinskaart van Dade staat dat Heinrich Daniël “Han” Dade op 9 februari 1878 werd geboren. Daarbij werd vermeld dat hij op 8 december 1897 werd uitgeschreven, omdat hij verhuisde naar Rotterdam.
Dat werd bevestigd door Het Rotterdamsch Nieuwsblad, dat opmerkte dat Dade was benoemd tot de post- en telegraafdienst in die stad, als klerk 2e klasse. Op 2 maart 1899, aldus Het Algemeen Handelsblad, werkte Dade weer in Amsterdam.
De man met de bal was er dus niet tussen 1897 en 1899! En dat is dan ook een logische verklaring waarom het eerste Ajax er in die tijd mee ophield en in 1900 voor de tweede keer werd opgericht – ná de terugkeer van Dade.
Tot en met eind augustus kun je naar de gratis expositie in het Stadsarchief.
