Alkmaar speelde begin jaren zestig een doorslaggevende rol bij de erkenning van de vrouwelijke voetbalscheidsrechters
Shona Shukrula wordt komende vrijdag de eerste vrouwelijke scheidsrechter bij een betaald voetbalwedstrijd voor mannen. Zij komt uit Alkmaar, net als haar hele verre voorgangers uit 1961.
Ineke Boom, Klasina Laan en Nel Rentenaar waren in 1961 de eerste vrouwelijke scheidsrechters in het Nederlandse voetbal. Foto via het Regionaal Archief Alkmaar
Nog nooit eerder werd een vrouw als hoofdscheidsrechter toegelaten in het Nederlandse profvoetbal. Het is alsof de geschiedenis gevoel voor humor heeft, want Shona Shukrula komt uit Alkmaar. Precies dezelfde stad speelde begin jaren zestig een doorslaggevende rol bij de erkenning van de vrouwelijke voetbalscheidsrechters.
Geheime operatie
In die tijd kende het Nederlandse voetbal een enorm tekort aan scheidsrechters. Per week werden er daarom honderden jeugdwedstrijden afgelast. In Alkmaar begon daarop een campagne om nieuwe mensen aan te trekken, waarvoor ook vrouwen zich mochten melden – een revolutionair plan.
Het KNVB-bestuur wilde er helemaal niets van weten, want vrouwen mochten onder geen beding een voetbalwedstrijd leiden, zo vonden de bestuurders. Zelfs onder die moeilijke omstandigheden mochten deze regels niet worden versoepeld.
Bondsadministrateur Teun Bakker van de afdeling Noord-Holland was het er niet mee eens en begon daarom in 1961 in het grootste geheim met de opleiding van drie vrouwelijke arbiters uit Alkmaar: Ineke Boom (21), Klazina Laan (20) en Nel Rentenaar (20). Boom werkte in die tijd op het Bondsbureau. Rentenaar was dochter van de voetbaltrainer van Foresters uit Heiloo. Laan was tot die tijd vooral actief in de atletiek.
Na een periode van zes weken kreeg het drietal op 11 juni 1961 de leiding bij enkele wedstrijden op een jeugdtoernooi in Alkmaar met 5000 deelnemers. De spelers werden vooraf niet ingelicht over de aanwezigheid van een vrouw op het veld. ‘Wel, dat verliep heel normaal,’ constateerde De Waarheid na afloop. ‘Er overleed niemand van schrik en de wedstrijd verliep zoals hij verlopen moest.’
Laan kreeg geen tijd om even rustig te wennen, want in de eerste minuut kende ze meteen een strafschop toe. Zonder enig protest werd dat besluit geaccepteerd door de spelers.
Een historische datum
In de weken daarna meldden zich vijf nieuwe vrouwelijke belangstellenden bij de Noord-Hollandse bond: Anki de Vries uit Zaandam, Ina Vonk en Gerie van Roekel uit Bergen, Froukje van de Braber uit Andijk en Tiny van Bekkum uit Purmerend. In november 1961 konden ook zij beginnen aan de opleiding. Na een jaar hadden zo 32 vrouwen hun kwalificaties gehaald.
Die diploma’s werden niet erkend door het bondsbestuur van de KNVB, dat hardnekkig weigerde om vrouwen toe te laten. Bondsvoorzitter A. L. M. Schröder eiste keer op keer dat iedereen zich aan zijn verbod hield, maar daar trok de KNVB-afdeling in Noord-Holland zich helemaal niets van aan.
Op verzoek van Bakker besprak de Bondsvergadering van de KNVB op 3 november 1962 een voorstel om de vrouwelijke scheidsrechter definitief te erkennen. Schröder leed daar een grote nederlaag, want met een gigantische meerderheid kregen vrouwen inderdaad toestemming om voortaan te fluiten bij jeugdwedstrijden.
Dat betekende meteen dat vrouwen lid mochten worden van de KNVB – voor de eerste keer sinds 1889! ‘Terecht wordt zaterdag 3 november 1962 een historische datum in de bewogen geschiedenis van de KNVB genoemd,’ aldus Sportkroniek.
Maartje Krijger, Toos Mol en Klaske Stolp waren daarna de eerste drie vrouwen, die de scheidsrechtersopleiding bij de KNVB officieel voltooiden. ‘En met succes, met groot succes zelfs,’ wist het Twents dagblad Tubantia, ‘want zij zijn geslaagd met een gemiddelde, dat geen van de deelnemende heren bereikte.’
Op 19 november 1962 werd Krijger officieel ingezet als eerste vrouwelijke scheidsrechter in het Nederlandse voetbal. Dat gebeurde in Zaandam bij een jeugdwedstrijd tussen ZVV en VVZ.
Ruim zestig jaar later stapt Shukrula in de voetsporen van deze pioniers uit Alkmaar.
