De geheime gesprekken van Ruud Gullit en Silvio Berlusconi
Silvio Berlusconi is overleden. Jurriaan van Wessem zag met eigen ogen hoe hij Ruud Gullit naar AC Milan haalde.
De hype rond Ruud Gullit door de ogen van Dik Bruynesteyn. Afbeelding uit de collectie van NOC*NSF via Europeana
Ruud Gullit maakte in 1987 een spectaculaire transfer naar AC Milan. Deze liefde ontstond tijdens enkele geheime ontmoetingen. PSV blonk in die tijd vooral uit in het volledig negeren van alle signalen over een mogelijk vertrek van Gullit.
Reclamezuil
Gullit was het uithangbord voor Philips. Technisch-directeur Hans Kraay bouwde driftig aan een ploeg die PSV terug zou brengen aan de Europese top. Met het aantrekken van internationale vedetten als Eric Gerets, Ivan Nielsen en Frank Arnesen én Nederlandse talenten als Gullit, Gerald Vanenburg, Ronald Koeman en op termijn zelfs Frank Rijkaard leek PSV in 1986 op weg voor de sprong naar de top.
Ongeveer tegelijkertijd maakten ambitieuze multi-ondernemers als Bernard Tapie en Silvio Berlusconi hun intrede in het voetbal door in problemen geraakte topclubs over te nemen. Philips zocht contact met Bayer (Leverkusen), Fiat (Juventus) en Volvo (IFK Göteborg) om een verbond van clubs op te richten. De industrie zag het voetbal niet meer als vermaak voor het personeel maar als reclamezuil. En in deze ontwikkeling was een speler als Ruud Gullit goud waard. PSV was duidelijk zijn tijd vooruit, al werd dit niet door iedereen herkend.
In augustus speelt PSV, dat na acht jaar eindelijk kampioen was geworden aan de hand van Ruud Gullit, een oefentoernooi in Barcelona. Behalve Barça nemen Tottenham en AC Milan aan dit toernooi deel. Nadat Milan heeft verloren van Spurs, kijkt de nieuwe voorzitter Berlusconi naar Barcelona – PSV. Hij ziet in een paar seconden Ruud Gullit als libero met grote stappen over het veld paraderen. ‘Die speler moeten we hebben,’ zegt hij even later tegen zijn compagnon Adriano Galliani.
Nog die avond wordt het eerste contact gelegd. Terwijl het bestuur van PSV aan de bar van het Princesa Sofia-hotel hangt, sluipen vertegenwoordigers van Milan (dat in hetzelfde hotel verblijft) naar de verdieping waar PSV is ondergebracht. Via Gerets (ex-Milan) en Arnesen (die Spaans spreekt), maakt manager Braida kennis met Gullit. Het gesprek duurt niet lang, omdat Gullit meer moet lachen om het gebroken Engels van de Italiaan. Arnesen vertaalt alles. Nietsvermoedend gaan de PSV-bestuurders een uur later naar bed.
Van Basten en Matthäus
Binnen een paar weken lekt het nieuws uit dat Marco van Basten al een voorcontract met AC Milan heeft getekend en zodoende weigert om zijn contract bij Ajax te verlengen. Cruijff ruikt onraad en weet na een gesprekje met zijn schoonvader Cor Coster voldoende. Afgesproken wordt om de kwestie vooral te laten rusten en Van Basten zal vooral glimlachend op suggesties over een mogelijke transfer reageren. Milan is ambitieus maar kijkt vooral naar een sterke middenvelder als mogelijke versterking.
Lothar Matthäus is volgens ingewijden de meest geschikte kandidaat om in 1987 naar Milan te gaan. Daarbij heeft de club al een claim op het aanstormende Argentijnse talent Claudio Borghi. Meer buitenlandse spelers heeft Milan niet nodig. De club koopt zelfs een getekend contract met de Braziliaan Toninho Cerezo af om ruimte voor een buitenlander te maken.
Het is dan ook helemaal niet logisch dat AC Milan belangstelling voor Gullit zou hebben. Daarbij wordt zelfs in Nederland Gullit niet als een speler van internationale klasse gezien. Maar hij valt wel op door zijn gedrag buiten het veld en daarom is het voor Berlusconi eenvoudig om de speler van PSV te vragen om naar Milaan te komen. Dat gebeurt in oktober voor een opname van een kerstplaat met voetbalsterren uit de Serie A als zangers. Gullit is de enige speler in de videoclip die niet in Italië zijn brood verdient. Berlusconi observeert de goedlachse Nederlander en trekt daarna zijn conclusie: ‘Die moeten we echt hebben. Hij heeft het charisma om een topclub te vertegenwoordigen.’
Persoonlijke herinneringen
Ook deze tweede ontmoeting blijft geheim voor PSV, omdat Gullit doodleuk zegt dat hij die bewuste dag in Amsterdam was. Wanneer ik twee dagen later Hans Kraay vraag of hij vereerd is dat een speler uit zijn ploeg de leadzanger is bij Christmas Stars, kijkt de manager me verbijsterd aan. ‘Je hebt een grote duim. Gullit was helemaal niet in Milaan. Hoe kom je daar nou bij.’ Ook collega-journalisten geloofden de aanvoerder van Oranje op zijn woord, dat hij nog nooit in Italië was geweest.
Drie weken later vindt in het Amstel Hotel, na een verregende interland Nederland – Polen, de beruchte ontmoeting plaats tussen de top van AC Milan en Gullit en Van Basten. Tussen die gebeurtenissen in had ik uit een persoonlijk interview (zogenaamd als verslaggever van het modeblad Avenue) met Berlusconi kunnen destilleren dat de interesse voor Gullit wel degelijk serieus was. De ondernemer nam zelf zijn naam in de mond, toen ik hem ondervroeg naar de kans op commerciële televisie in Nederland. Hij ging er vanuit dat ik weinig van sport afwist omdat ik hem vooral ondervroeg over de bouw van de modestad Girasole.
Met het nieuws van de interesse van Berlusconi voor Gullit liep ik uit het hoofdkantoor van Fininvest meteen naar de redactie van La Gazzetta dello Sport. Samen met de gezaghebbende journalist Sergio di Cesare schreef ik het artikel over het ‘Hollandse Milan’ dat Berlusconi van plan was op te bouwen. Het verscheen op de ochtend voor Nederland – Polen en dus voor de geheime ontmoeting in het Amstel Hotel.
Op donderdag werd mijn nieuws over de geheime ontmoeting naar het rijk der fabelen verwezen door drie freelance-opdrachtgevers van me. Uiteindelijk plaatste de Volkskrant het wel en dat was meteen de ‘scoop van het jaar’. Gullit ontkende die ochtend bij elk telefoongesprek over een nachtelijke ontmoeting in het Amstel Hotel met Italiaanse mannen. Wie was ik dan om te beweren dat mijn verhaal klopte?
Eigenlijk was het grote nieuws dat Cruijff zich die nacht niet had gemeld, want Berlusconi wilde hem graag als de nieuwe trainer van zijn sterrenploeg vastleggen en had hem wel degelijk uitgenodigd. Cruijff deed niet moeilijk: ‘Ik ben wel gevraagd maar om één uur ’s nachts lig ik op een oor. Dan ga ik echt niet met Italianen praten.’ Cruijff zei dat hij bij Ajax zou blijven en dat hij niet wist wat Van Basten van plan was.
Geen geheim
In Eindhoven werd er bij kans spastisch gereageerd op het nieuws. ‘Ze kunnen zoveel beweren. Weet U dan wel dat acht miljoen lire helemaal niets voorstelt,’ probeerde voorzitter Ruts grappig te zijn. ‘Gullit heeft bij PSV voor vier jaar getekend en ik zie niet waarom hij zou vertrekken.’ Hans Kraay snapte allang dat er aan zijn oogappel werd getrokken.
In Milaan werd er helemaal verbaasd gereageerd omdat Berlusconi dacht dat de ontmoeting in het diepste geheim had plaats gevonden maar tot in de details in La Gazzetta werd besproken. De hoofdredacteur van de roze krant werd opgebeld door een verbaasde Berlusconi. ‘Jullie hebben knap werk verricht. Maar nu ben ik verplicht om die Gullit tegen een veel hogere prijs te kopen. We hoopten op vijf miljard lire, maar dat zal nu wel het dubbele worden.’
Tien miljard lire is zeventien miljoen gulden. De prijs, die Milan voor Gullit uiteindelijk betaalde, stond dus vast op 21 november 1986. Gullit en Van Basten werden vanaf dit moment bekende namen in Italië en de zenders van Berlusconi deden er alles aan om de spelers te promoten. De wedstrijden van Oranje werden rechtstreeks uitgezonden en de samenvattingen van de eredivisie kwamen ruim aan bod. Natuurlijk verschenen de dreadlocks van Gullit ook vaak op de voorpagina’s van de sportkranten. Hoewel zijn sportieve prestaties voor het grote publiek nog onbekend bleven, werd Gullit een publiek figuur.
Het absolute hoogtepunt werd bereikt toen Gullit op woensdag 14 januari 1987 gebruik maakte van een vrije dag bij PSV door zich in Milaan te laten keuren door Milan-arts Monti. Dit was de meest delicate en geheime ontmoeting van Gullit. Op de Via Turati, bij het hoofdkantoor van de club, werd hij gesnapt. Maar het werd pas helemaal interessant, toen die avond door hevige mist geen vliegtuig kon opstijgen van Milaan naar Amsterdam. Gullit miste de ochtendtraining in Eindhoven en had een goede smoes bedacht. Alleen had Hans Kraay bij zijn ontbijt in de Volkskrant al de ware reden gelezen.
In de ban
Deze keuring was tegen elke regel van de UEFA. PSV dreigde Milan in de ban te laten doen. De Italiaanse club riskeerde een uitsluiting voor een paar Europese seizoenen. PSV-manager Kees Ploegsma drukte me op het hart om mijn ‘scoops’ vooral met hem te delen, zodat PSV niet weer door een grillige actie van de aanvoerder zou worden verrast. Daarbij kondigde PSV aan om de speler alleen aan Juventus te willen verkopen in ruil voor Michael Laudrup. Gianni Agnelli en Frits Philips zouden als ‘old boys’ in het industriële netwerk de deal kunnen sluiten. Milan hield zich wijselijk op de vlakte en Berlusconi zocht via Philips-Italië contact met PSV.
De transfer leek op slot, totdat Gullit met een geruchtmakend interview met de bij Nieuwe Revu debuterende Frits Barend en Henk van Dorp een nieuwe opening vonden. Het blad maakte reclame met de dubbelzinnige kop ‘De transfer van het Jaar.’ Gullit nam bewust afstand van PSV en Hans Kraay in dit interview. In Andere Tijden Sport ontkende in 2009 Gullit dat hij een breuk met de club wilde forceren en wil hij zelfs doen geloven dat hij ervan uitging dat hij bij PSV zou blijven. Ik ben zo vrij om te menen dat Gullit op dit punt de geschiedenis geweld aan doet, waarschijnlijk te goeder trouw maar toch.
Hij en zijn zaakwaarnemers waren de na de geheime keuring de regie op de transfer even kwijt, maar door het interview wist PSV dat er nog maar een uitweg mogelijk was. Zo snel mogelijk een deal sluiten en de door Berlusconi geboden tien miljard lire te accepteren.
