De grootste sportmythes: Rinus Michels zei “Voetbal is oorlog”
In de sportgeschiedenis wemelt het van de mythes. Zo wordt de uitspraak Voetbal is oorlog onterecht in de mond gelegd van Rinus Michels.
Op 2 augustus 1957 deed Herman Kuiphof een opmerkelijke uitspraak in zijn vaste column in Sportkroniek. Hij schreef over het belang van verschillende soort spelers in een elftallen en kwam daarbij tot een conclusie. ‘Voetballen is oorlog voeren. De een zwaait daarbij een knots of een knuppel, de ander werkt met degen of floret.’
Dat komt toch opmerkelijk dichtbij de uitspraak Voetbal is oorloog.
Twaalf jaar later dook deze tekst op in de kleedkamer van MVV uit Maastricht. Volgens het Limburgsch Dagblad van 17 november 1969 had trainer Georg Knobel daar een groot zwart bord opgehangen met Voetbal is oorlog.
Links George Knobel, bedenker van “Voetbal is oorlog”. Rechts Rinus Michels, niet de bedenker van “Voetbal is oorlog”. Foto Bert Verhoeff via het Nationaal Archief
Algemeen Dagblad
Toch staat Rinus Michels bekend als de bedenker van deze wereldberoemde uitspraak. Daarbij wordt dan vaak verwezen naar een interview met deze coach in het Algemeen Dagblad op 10 maart 1971, vlak voor de Europa Cup 1-wedstrijd van Ajax tegen Celtic.
Met veel gezucht en gesteun beantwoorde Michels de vraag of Ajax in de voorgaande jaren hard genoeg was geworden voor belangrijke internationale wedstrijden. De trainer vond van wel, omdat zijn spelers zichzelf inmiddels beschouwden als de schakels van een team en niet meer als een individu in een elftal. “Hij moet zich kunnen omschakelen tot een primitief wezen. Een frontsoldaat kan zich ook niet permitteren om als een normaal denkend mens te handelen. Hij moet zijn persoonlijkheid los kunnen laten en hij moet vergeten wie hij is en wat hij doet. Anders wordt hij mesjokke. Topvoetbal is net zoiets als oorlog. Wie te netjes blijft, is verloren.”
De letterlijke uitspraak was dus niet Voetbal is oorlog, maar kwam er wel in de buurt – net als Kuiphof in 1957. Sportjournalist Ed van Opzeeland beweerde dan weer dat hij die tekst al in december 1966 in de mond had gelegd van Michels na de Europa Cup-wedstrijden tegen Liverpool, waarbij Ajax zich plaatste voor de volgende ronde. “Michels heeft dat nooit gezegd,” blikte Van Opzeeland in 2005 terug, “maar hij had het wel kúnnen zeggen. Hij heeft het later trouwens zelf overgenomen.”
Hoe dan ook: uiteindelijk is deze voetbalwijsheid wereldberoemd geworden door Michels. Of hij die nou wel of niets als eerste heeft verzonnen, doet er dan niet meer toe.
Bij MVV werd het zwarte bord in 1969 alweer snel weggehaald uit de kleedkamer, omdat het clubbestuur vond dat die tekst te ver ging. Dat neemt niet weg dat Knobel de eerste is geweest, die letterlijk de quote Voetbal is oorlog heeft gebruikt.
