De moord op Ajacied Eddy Hamel

Het is de 120e geboortedag van Eddy Hamel, één van de weinige Joodse spelers die het eerste elftal van Ajax heeft gehaald. In 1943 werd hij vermoord, samen met zijn gezin. 

Ajax in 1927, Eddy Hamel zittend helemaal links. Foto via Wikicommons 

Eddy Hamel speelde van 1922 tot en met 1930 in totaal 125 officiële wedstrijden in het eerste van Ajax en scoorde daarin acht keer. Het is interessant om te zien hoe de club toentertijd zelf schreef over deze speler. ‘In Hamel hebben wij een zeer goeden rechtsbuiten,’ oordeelde Ajax-Nieuws bijvoorbeeld op 15 augustus 1922. ‘Onze beste voorhoede-man van de laatste jaren,’ aldus hetzelfde blad op 1 september 1927.

Er werd nooit gemeld dat hij Joods was. En waarom zouden ze ook, want er stond in die tijd ook niet bij of een speler katholiek was of lid van een socialistische partij of dat die postduiven hield als hobby. Hamel was een goede voetballer, en dat was voor Ajax in de jaren twintig meer dan voldoende.

Vermoord

Op 27 oktober 1942 werd Hamel met zijn complete gezin uit zijn huis gehaald op de Rijnstraat 145-II in Amsterdam. Samen met echtgenote Johanna had hij een tweeling Paul en Robert, geboren in 1938. Via Kamp Westerbork kwamen ze in Auschwitz, waar Johanna en de kinderen bij aankomst op 1 februari 1943 meteen werden vermoord. Hetzelfde lot trof Eddy op 30 april 1943, na enkele maanden dwangarbeid.

Zo werd hij wel degelijk vermoord omdat hij Joods was, maar daarover heeft Ajax heel lang niets gemeld in de clubbladen. En dat valt dan weer wél op, want zo’n beetje elke Nederlandse voetbalclub plaatste na de Bevrijding een overzicht van de oorlogsslachtoffers. Ajax heeft dat echter nooit gedaan.

Op één of andere manier leek de club zo snel mogelijk de oorlog te willen vergeten, en daarmee ook de slachtoffers in de eigen gelederen. Pas op 1 oktober 1998 schreef Ajax voor de eerste keer een artikel over Hamel als slachtoffer van de Holocaust – ruim een halve eeuw later! ‘Over de omstandigheden waaronder de oud-Ajacied de dood vond, bestonden tot voor kort slechts donkerbruine vermoedens,’ aldus Ajax Magazine. En dat terwijl de naam van Hamel al in 1949 op het KNVB-monument was geplaatst als oorlogsslachtoffer, maar dan namens de Amsterdamse voetbalclub HEDW. Op de site van Oorlogslevens staat Hamel ook – hier.

Vanuit de Verenigde Staten nam Jim McGough enkele jaren geleden het initiatief op bij het laatste woonadres van Hamel Stolpersteine te laten leggen, als eerbetoon. Door heel Europa liggen inmiddels zo’n 80.000 van deze struikelstenen. In Nederland werden er eerder al zulke gedenkstenen geplaatst voor sportjournalist Han Hollander en zijn gezin. Ook de Joodse turnvrouwen die in 1928 olympisch goud wonnen kregen zo’n eerbetoon.