De moordaanslag tijdens Groningen – Telstar
Davy Klaassen verliet met een hoofdwond het Feyenoord-veld. Fred Bischot ontsnapte in 1979 aan een stiletto, die vanaf de tribune werd gegooid. Dit is een bewerkt verhaal uit Hard Gras 102 uit 2015.
Telstar in 1975-1976, Fred Bischot links in de middelste rij. Foto via het Noord-Hollands Archief
Door Erwin van de Pol
Een moordaanslag op het veld, het lijkt onvoorstelbaar. Het is gebeurd, nog in het leven van veel van ons.
Telstar
Louis van Gaal speelde op Tweede Paasdag 1978 op wat later de 10 zou gaan heten in zijn elftallen de meest treurige wedstrijd van zijn leven. Het lukte niet bij Telstar, hij was de weg kwijt. De Witte Leeuwen degradeerden die dag in een troosteloze wedstrijd na een lang verblijf uit de eredivisie. Fred Bischot, onthoud die naam, redde vlak voor tijd de eer tegen NAC: 1-1. Eind maart, niet echt een tijd van het jaar voor Grote Beslissingen in het seizoen.
Zie het voor je, Louis van Gaal na drie jaar FC Antwerp neergestreken aan zee. Als je de foto’s ziet eigenlijk nog net nat achter zijn oren vanuit de schoolbankjes in de Sint-Lidwinaschool in de Amsterdamse Watergraafsmeer. Ken veel mensen die daar op school hebben gezeten, waaronder mijn kinderen, maar niemand doet zo raar tegen andere mensen als ze wat vragen. Louis op 28 maart 1978, ver voor alles wat er zou komen, dolende ridder in de wind. Geheel in het wit, met het mooiste clublogo uit het betaalde voetbal op zijn tenue bij zijn linkertepel, in een leeg en naar pis en gebakken scholletjes stinkend stadion, met slierten dunne Hoogovensrook in verschillende tinten grijs daarboven en met altijd die straffe, ongetwijfeld in die tijd van het jaar nog tamelijk koude wind uit zee.
Telstar was meestal een subtopper, waar Ajax, Feyenoord en PSV het vaak in hun broek deden. De voetbaltrots van vissers en staalarbeiders, gehard in weer en vooral wind, zou de weg omhoog snel terug vinden. Incidentje. Ook zonder de te trage van Gaal, dat erkende hij zelf ook wel en hij verdween naar Sparta.
In de nacompetitie van het seizoen 1978-1979 zou alles weer goed komen. In de eerste wedstrijd zette Telstar Willem II weg met 3-0. Fred Bischot, nogmaals onthoud die naam, werd vooraf gehuldigd voor zijn 250e wedstrijd. Het leven was mooi. Ik kende mijn vrouw vier dagen, was verliefd en ook qua voetbal kon het niet meer mis gaan.
De tweede wedstrijd was in Groningen, tegen GVAV zoals dat toen net niet meer heette. Het was zondag 10 juni 1979. We schrijven Oosterpark, wat klinkt dat stukken beter dan Euroborg. Want daar was ‘t.
Als je nu een leeg kartonnen koffiebekertje op het veld gooit, is de wereld te klein. Een tweede bal, dat zie je nog wel eens. Bijten, komt ook voor. Maar het heeft gevolgen. Het veld is heel overzichtelijk vandaag de dag. Het is alleen maar voetballen. Maar vroeger, toen mannen nog van stavast waren, toen képers nog zonder handschoenen speelden, toen een vrije trap nog friekik heette, toen de backs en de linksbinnens zich voor de aftrap gordden tot den strijd, toen we Nieuw-Guinea net niet meer hadden, toen. Toen kon je tenminste nog een moordaanslag vanaf de tribunes plegen.
Het stond al snel 2-0 voor Groningen in een bikkelharde wedstrijd, echt eerste divisie vechtvoetbal. Nooit een zin met ‘maar toen’ beginnen. Maar toen kwam echt de meest afschuwelijke minuut uit de geschiedenis van het Nederlandse betaalde voetbal, de 32e van FC Groningen – Telstar. De minuut van de eerste moordaanslag in een Nederlandse voetbalwedstrijd.
Fred Bischot, postbode op links, krijgt de bal aangespeeld bij de middellijn aan de rand van het veld. Hij kijkt naar de grond, alsof hij ter plekke de aarde ziet scheuren en een Groninger gasbel heeft aangeboord. Het was geen aardbeving. Er was iets voorbij gevlogen.
Het was een mes. Op het veld gegooid. Een geopend stiletto, niet zomaar iets op het veld gooien uit balorigheid, een leeg kartonnen koffiebekertje bijvoorbeeld. Het mes scheerde vlak langs zijn hoofd. Hij voelde de lucht suizen, zei hij later.
Bischot weigert verder te spelen en geeft het mes van bijna 19 centimeter huilend aan de scheidsrechter. Bep Thomas moet er eerst nog even over nadenken. Dat soort mensen heb je ook. Mijn tante heette ook Bep. Na een tijdje komt hij bij zijn negatieven en kapt ermee na hevig aandringen van de Telstar spelers. Die zijn volledig overstuur.
Daarna begint de gekte pas echt.
Telstar verlaat het veld. Groningen supporters, zo heten die, belagen de kleedkamer. In het stadion roepen Groningers “Telstar dood, Telstar dood”. Bischot is in shock en onder de valium na de traumatische ervaring. De clubarts deelt de valiumpillen inmiddels ook ruimhartig uit aan de andere spelers. Waarom had hij die bij zich overigens? Daar kan je toch niet mee voetballen?
Er is ook een held in dit verhaal. NTS (dat is zoiets als NOS of NPO en over een paar jaar omdat ze teveel marketingmedewerkers in dienst hebben zoiets als NBZ) verslaggever Kees Jansma ziet van dichtbij de angst in de ogen van Fred Bischot. Hij merkt op dat de berichtgeving via radio en tv diffuus is en besluit het gezin Bischot in de IJmond te bellen om te melden dat papa ok is. Iemand moet het doen. Kees Jansma deed ‘t.
Spelers liggen onder de banken in de kleedkamer, een vloedgolf van geweld overspoelt het Oosterpark. De politie houdt met moeite stand. Na uren kan de ploeg met twee overvalwagens Groningen verlaten, weer onder de banken liggend.
Er was iets verschrikkelijks gebeurd en de slachtoffers kregen de schuld. Want daarna ging in de nasleep het absurde drama gewoon door. Groningen stelde “dat Telstar makkelijk had kunnen doorspelen”. Het bestuur van de club wast zijn handen weken in onschuld. De politie arresteert pas de volgende dag dader Jacob R., “het mes zat per ongeluk in mijn zak”, wegens poging tot doodslag. Maar hij loopt een paar uur later al weer vrij rond. Bischot wil aangifte doen, maar dat raadt de politie af. Jacob R. was al eerder veroordeeld wegens poging tot moord en zou Bischot “iets aan kunnen doen”. Je leest het goed. Geen wedstrijden met lege stadions voor Groningen, er kwam geen schorsing, boete of straf.
De club bestaat nog.
De zaak zou en moest in de doofpot. De nacompetitie kent een strakke kalender. Iedereen moet toch op tijd op vakantie in de zomer. De KNVB dwong laf als altijd Telstar tot een hervatting van de wedstrijd tien dagen later. De sfeer was weer vijandig. “Bischot dood, Bischot dood”. Zelfde spreekkoren als een paar dagen na de afgebroken wedstrijd bij Fortuna in Sittard, toch lastig voetballen. Loopt als yel ook niet echt lekker. Maar wat moet je dan? “Bischot kapot”, had ook gekund, “Fred moet dead”? Naar Freddie’s dead van Curtis Mayfield, seventies soulfunk van toen waar de violen van het Motown symphonie orkest van luid jubelend langzaam overgaan in een onheilspellende sirene:
Why can’t we brothers
Protect one another
No one’s serious
And it makes me furious
Don’t be misled
Just think of Fred
Everybody’s misused him
Ripped him up and abused him
De afschuwelijke spreekkoren waren geen reden om de wedstrijd te staken en het gif dat van de tribunes in Sittard kwam ook niet. Bischot stond wel gewoon met adres en al in het telefoonboek en kreeg allerlei idioten aan de deur, onder meer bijbelvasten die beweerden dat het God’s wil was. Uiteindelijk wint Groningen de wedstrijd met 3-0 als einduitslag over in feite twee wedstrijden.
“Mesincident” staat volgens de Telstar website in de Van Dale. Los van dat dat niet klopt, was het geen incident maar een symptoom: dat voetbalbonden selecteren op laffe bestuurders.
Willem II promoveerde op doelsaldo net voor Fortuna SC. Groningen niet, zou er nog bij moeten komen. Het is de enige gerechtigheid in dit merkwaardige verhaal.