De nostalgie van verdwenen stadions
Op 27 mei verschijnt Het kanon − De officiële biografie van oud-international Bram Appel van de auteurs Martijn Schwillens en Bob Thomassen. Schwillens schreef eerder al Verdwenen Stadions. Een korte bespreking.
Schwillens vertelt in zijn boek een heel persoonlijk verhaal. De auteur is zelf fanatiek Fortuna-supporter. Als kind liep hij aan de hand van zijn oudste broer naar De Baandert, het oude stadionnetje van Fortuna. Het stadion ging in 2000 tegen de vlakte en sindsdien speelt de club in een moderne arena op een industrieterrein langs de snelweg. Ongezellig, maar wel comfortabel en veilig.
Die hang naar veiligheid hangt volgens Schwillens samen met de Europese stadionrampen van de jaren tachtig. Zo vloog in 1985 in het Engelse Bradford een houten tribune in brand – met 56 doden tot gevolg. Twee weken later stierven 39 voornamelijk Italiaanse supporters in het Brusselse Heizelstadion voor de Europacupfinale Juventus-Liverpool. Alsof Liverpool nog niet genoeg was gestraft, werden in 1989 maar liefst 95 fans doodgedrukt voor een bekerduel in het Hillsboroughstadion van Sheffield Wednesday FC.
Stadionvernieuwing werd internationaal het devies. Vele volksstadionnetjes verdwenen uit de woonwijken. In die stadions was iedereen gelijk en waren pils en pis een publieke gemene deler. Rond de eeuwwisseling werden ze en masse vervangen door saaie betonbakken aan de rand van de stad. Bier werd onbetaalbaar en gezelligheid was ver te zoeken. Koning commercie deelde voortaan de lakens uit.
Schwillens onderzocht deze trend. Hij stapte in de auto, maakte een reis in de geschiedenis en bezocht plaatsen waar ooit een volksstadionnetje stond. Zo bezocht hij onder meer de plekken waar De Alkmaarderhout, De Baandert, Het Oosterpark, De Meer, Het Zuiderpark, Nieuw Monnikenhuize en het Oosterpark ooit stonden.
Volgens Schwillens hebben alleen romantici heimwee naar de oude stadions. Zo was er van De Meer niet veel meer over toen Ajax in 1996 naar de Arena verhuisde. Volgens Sjaak Swart was het ´een lappendeken van aanbouw´. ´Een geweldige pisbak waar alles kon´, aldus een anonieme fan.
Ook de Alkmaarderhout roept veel nostalgische herinneringen op. Het trainingsveld van AZ lag namelijk naast een bergraafplaats. ´Als je weer per ongeluk over de omheining schoot, moest je tussen de grafstenen of tijdens een uitvaartdienst de bal ophalen´, aldus oud-speler Barry van Galen.
Het Groningse Oosterpark blijkt vooral een duister verleden te herbergen. Daar ontdekten bouwvakkers tijdens de sloop, achter een dichtgemetselde muur, tientallen dozen gevuld met papieren. Het bleek om een zwartgeld-administratie te gaan.
De reis langs de andere plekken die Schwillens bezocht zijn allemaal voorzien van dit soort smeuïge anekdotes. Aan het eind van ieder hoofdstuk staat ook nog een kader met leuke weetjes. Het boek is daarbij voorzien van prachtig beeldmateriaal: het staat vol foto’s van oude stadions en fanatieke supporters uit een nabij verleden.
Merkens maakte veel gebruik van moderne onderzoeksmethoden. Hij plaatste regelmatig oproepen op Twitter en Facebook, waaruit interviews voortvloeiden met de mensen die hij zocht. Zo creëerde hij op geheel eigen wijze een nieuwe vorm van oral history. Het is zo een prettig leesbaar en informatief boek geworden.
Ik kijk dan ook uit naar het levensverhaal van Appel.
