De oudste foto van het Nederlandse vrouwenvoetbal werd in 1906 in Zwolle gemaakt

Hera United speelt haar eerste thuiswedstrijd tegen PEC Zwolle. De oudste foto van het Nederlandse vrouwenvoetbal werd in 1906 gemaakt in de stad van de bezoekende club.

Foto via Collectie Overijssel

Hera United is de eerste Nederlandse profvoetbalclub voor alleen vrouwen. Tijdens dit eerste seizoen staan er elf thuiswedstrijden op het programma tegen clubs uit tien verschillende steden. In aanloop naar elke thuiswedstrijd onderzoek ik de geschiedenis van het vrouwenvoetbal in de stad van de bezoekende club.

De namen van de gefotografeerde vrouwen zijn bekend

Dertien voetbalsters

De geschiedenis houdt soms van het maken van grapjes. De eerste officiële wedstrijd van Hera United was twee weken geleden in Wijdewormer tegen AZ Vrouwen. Dat was nog geen tien kilometer verwijderd van de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd in Nederland, die in 1920 werd gespeeld.

En ook bij de eerste thuiswedstrijd van Hera United is er een opmerkelijk historisch verband tussen het heden en het hele verre verleden. De oudste foto uit het Nederlandse vrouwenvoetbal werd in 1906 gemaakt in Zwolle, de stad van tegenstander PEC Zwolle.

Deze opname van dertien vrouwen in voetbaltenue is afkomstig uit het clubarchief van ZAC, de Zwolsche Athletische Club, en wordt beheerd door de Collectie Overijssel. Volgens de collectiebeschrijving werd deze afbeelding gemaakt om propaganda te maken voor het vrouwenvoetbal, maar verder is er geen enkele melding dat dit team ooit in actie is gekomen.

Sportvrouwen

De opname werd gemaakt op de Spoolderbergweg, in de nabijheid van de huidige woonwijk met straten die vernoemd zijn naar beroemde sporters uit Zwolle. Het betreft onder meer de voetballers Bep Bakhuys en Jasper Warner, die allebei lid zijn geweest van ZAC.

De namen van de gefotografeerde vrouwen zijn allemaal bekend. Dat is heel bijzonder, omdat de meeste mannen een eeuw geleden geen enkele belangstelling hadden om die vast te leggen.

• A. Arink
• N. Blaauboer
• R. Dalenoord
• S. van Duk
• J. Franken
• L. Gerritsen
• Wibbiena Bini de Herder
• D. de Herder
• Henriette Jet de Herder – van Ommen
• S. Hylkemeijer
• A. Stuy
• Bets van Wielink
• S. van Wielink

Familiebanden

Het is interessant om te weten op welke manier deze vrouwen betrokken waren bij ZAC, een club waar overigens meer sporten werden beoefend dan alleen voetbal. Waren zij zelf lid bij één van de andere sporttakken?

Het eerste wat in ieder geval opvalt, zijn mogelijke familieverbanden via De Herder en Van Wielink. Henriette Jet van Ommen was getrouwd met Johan de Herder. In het jubileumboek van ZAC uit 1953 staat dat hij in 1917 als atleet onderdeel uitmaakte van de estafetteploeg van ZAC. Een jaar later werd De Herder redacteur van het clubblad.

Op de website Amsterdamse-School.nl staat een relevante mededeling over deze familie De Herder. Douwe de Herder en Lucia Clason waren de ouders van Johan. Vader en zoon waren beide architect.

Vrouwensport

De kans dat een aantal van de afgebeelde vrouwen begin vorige eeuw zélf lid was van ZAC is zeer aannemelijk. Niet als atlete trouwens, want daar worden vrouwen pas sinds 1941 toegelaten. ZAC deed in 1906 nog aan turnen en figuurrijden op de fiets, waar vrouwen aan mee mochten doen. Misschien zijn hun namen zo te herleiden.

Verder blijkt dat een aantal vrouwen begin vorige eeuw ook op andere plekken aan sport deden. N. Blaauboer bijvoorbeeld was lid van de Zwolsche Gymnastiek Vereeniging en deed verder mee aan zwemwedstrijden in Zwolle. Haar vader was eigenaar van een tabakswinkel, waar onder meer kaartjes werden verkocht voor evenementen van ZAC.

En ook S. Hylkemeijer was lid van ZGV, zodat hier weer een mogelijke link is met Blaauboer. S. van Wielink deed mee aan dezelfde zwemwedstrijden als Blaauboer.

We weten dus weinig over de vrouwen op deze foto. Eén ding weten we wél zeker: deze afbeelding uit Zwolle is heel belangrijk voor het Nederlandse vrouwenvoetbal – nota bene uit dezelfde stad als de bezoekende ploeg van vandaag bij Hera United.