De scheenbeschermer werd in 1988 verplicht in het voetbal om te voorkomen dat spelers aids zouden krijgen

Het is de Maand van de Geschiedenis met dit jaar als thema Wat een ramp! De paniek in de sportwereld was groot in de beginjaren van aids. De FIFA meende dat het dragen van scheenbeschermers een goede bescherming was tegen besmetting.

Blessurebehandeling in 1966 bij Holland Sport, nog vóór de scheenbeschermers. Foto via Nationaal Archief

Aan het begin van de coronacrisis vatte premier Rutte treffend de omvang het probleem samen: “Met vijftig procent van de kennis, moeten we honderd procent van de besluiten nemen.” Hetzelfde ging op in de jaren tachtig toen duidelijk werd hoe verwoestend aids was. De wereldvoetbalbond FIFA nam daarop een besluit, dat nog steeds geldig is. Alleen zal waarschijnlijk niemand nu nog een verband leggen tussen aidsbestrijding en het dragen van scheenbeschermers.

Medische commissie

Eind 1987 kwam de medische commissie van de FIFA met een opmerkelijk advies. “Bloedende scheenbeenwonden zijn de meest voorkomende blessures in het voetbal. En aangezien bij de verzorging ervan dikwijls gebruik wordt gemaakt van de allesbehalve steriele natte spons, is het voorkomen van verwondingen door het dragen van scheenbeschermers een goede zaak.”

Indien dat niet gebeurde, liepen spelers gevaar om ook te worden gesmet met het hiv-virus, zo was het oordeel althans. Opmerkelijk, want er was wereldwijd nog geen enkel geval bekend van een voetballer die dat tijdens een wedstrijd was overkomen.

Een dag na het advies van de sportmedici van de FIFA sprak sportjournalist Dick van den Polder namens Het Vrije Volk met KNVB-arts Frits Kessel over het nut van scheenbeschermers. Kessel toonde zich een groot voorstander, maar dan wel ter voorkoming van botbreuken, infecties en andere complicaties. Dat het zou helpen tegen de verspreiding van aids verwierp hij dan weer. “Ik geloof er geen moer van dat je hiermee iets kunt voorkomen. De felicitatiepartijen na een doelpunt zouden dan ook verboden moeten worden, want je loopt de kans dat twee wondjes op elkaar komen.”

Angstgevoelens

In maart 1988 nam de FIFA toch het advies over en legde de gewenste verplichting op, met als primeur het voetbaltoernooi op de Olympische Spelen later dat jaar. Kessel begreep er nog steeds niets van. “We hebben er geen enkele zeggenschap over gehad.” De slogan ‘Draag een scheenbeschermer, stop aids’ vond hij daarom idioot.

En ook buiten de voetbalwereld werd er met verbazing naar de FIFA gekeken. “Een aantal mensen binnen de medische commissie van FIFA heeft er blijkbaar belang bij om op de voorgrond te treden en in de publiciteit te komen,” zo hoonde sportarts Peter van Beek, tevens voorzitter van de medische commissie van de Europese volleybalbond. Volgens Ernst Roscam Abbing, directeur van de GGD in Rotterdam, was de maatregel juist gevaarlijk. “Ik denk dat de FIFA inspeelt op angstgevoelens. Ze zullen gedacht hebben zo een goede beurt te maken, maar ze versterken paniekgevoelens.”

Op 15 september 1988 speelde het Nederlands elftal voor de eerste keer met scheenbeschermers. Feyenoorder Sjaak Troost werd niet opgesteld, maar desondanks vond hij het een onnodige maatregel. “Als je geen scheenbeschermers wil, is dat je eigen verantwoordelijkheid. Nu zou dat opeens moeten? Ik draag ze niet, nee. Ik vind ze irritant, het zit niet prettig, maar als het moet, dan moet het. Net als met die autogordels.”

Waarmee de discussie over de scheenbeschermers opeens opvallend veel lijkt op die over mondkapjes. We vinden ze irritant, ze zitten niet prettig, maar als het moet, dan moet het. Net als met die autogordels.