De subsidiesnuivers van de sport

In de afgelopen halve eeuw overlegden Nederlandse gemeentes en profvoetbalclubs minimaal 125 keer over acute noodhulp – van Emmen tot Enschede. Het voetbal is daarmee de subsidiesnuiver van de sport.

De gemeenteraad van Enschede kwam op 25 juli 1960 in een spoedeisende vergadering bijeen om te praten over de exploitatie van Sportclub Enschede, de plaatselijke profvoetbalclub die in 1965 op zou gaan in FC Twente. Een meerderheid van de aanwezigen stemde in met een kortlopende lening van 99.000 gulden – in onze tijd te vergelijken met een kleine drie ton in euro’s. Daarmee kon Sportclub Enschede nieuwe spelers kopen en zich makkelijker handhaven in de eredivisie, aldus de plaatselijke politiek. En dat was weer goed voor de inkomsten van de club.

De provincie greep meteen in. “Nauwelijks was dit nieuws ter kennis gekomen van de sportwereld”, schreef De Waarheid, “of Gedeputeerde Staten in Overijssel deelden het gemeentebestuur van Enschede per telegram mede, dat het raadsbesluit niet werd goedgekeurd!” Ook zonder die steun handhaafde de Sportclub zich het jaar erop in de eredivisie, met dertig punten op de 12e plaats.

De problemen waren desondanks niet opgelost in Enschede, want sindsdien is het gemeentelijke geldinfuus wel degelijk gebruikt. Zo constateerde ik eerder deze week al na een klein onderzoekje in verschillende krantenarchieven. Een korte samenvatting:

• 1964: bijna drie ton van de gemeente Enschede voor het profvoetbal, los van de al bestaande subisidies
• 1965: een bedrag van maximaal 80.000 gulden
• 1966: een lening van 100.000 gulden en een subsidie van 105.000 gulden
• 1968: FC Twente heeft schuld van 250.000 gulden bij de gemeente
• 1979: aflossing van één miljoen gulden van FC Twente aan de gemeente is de komende drie seizoenen niet mogelijk wegens tekorten
• 1980: FC Twente wordt kwijtschelding van 250.000 gulden schuld aan gemeente in het vooruitzicht gesteld
• 1991: financiële steun van de gemeente voor nieuw stadion
• 2015: aankondiging hulp in april en nu het voorstel een nieuwe miljoenensteun

Al meer dan een halve eeuw krijgt een commerciële voetbalorganisatie dus publiek geld van de stad Enschede als ze in nood verkeert. En dat zonder enig zicht op structurele verbetering, want anders zou het probleem niet keer op keer terugkeren.

Overigens is dat geen exclusief probleem van FC Twente en Enschede, want zonder moeite kan ik vergelijkbare overzichten maken voor steden als Groningen, Emmen, Leeuwarden, Maastricht, Sittard, Tilburg, Arnhem, Den Haag, Utrecht, Veendam en Breda. Over de afgelopen vijftig jaar heb heb ik zo’n 125 gevallen geteld van gemeentelijke steun aan een profvoetbalclub om ze tijdelijk uit de problemen te helpen, en dat is nog niet eens alles. Het profvoetbal is daarmee de subsidiesnuiver van de Nederlandse sport, verslaafd aan gratis geld.

Kritiek

De kritiek hierop is net zo oud als die subsidieverslaving. Het Limburgs Dagblad bijvoorbeeld schreef al in 1969: “Wat heeft het eigenlijk voor zin steeds maar weer om financiële steun aan te kloppen bij gemeente, bedrijven en particulieren, wanneer de mentaliteit van de spelers niet verandert? Wanneer deze spelers helemaal niet beseffen welke belangrijke (betaalde) rol zij dienen te spelen in het kader van de passieve recreatie voor tienduizenden? Dan kan het geld beter worden besteed aan de verbetering aan accommodaties voor de amateurverenigingen.”

In 2003 toonde de Volkskrant aan dat het Nederlandse profvoetbal subsidieverslaafd is, wat het AD in 2009 herhaalde. En De Groene Amsterdammer rekende in 2011 uit dat provincies en gemeenten in de voorgaande vijftien jaar ongeveer één miljard euro in het betaald voetbal hadden gepompt.

Alleen al deze geschiedenis geeft Enschede weinig hoop voor de toekomst. Want wie niet afkickt, blijft verslaafd tot aan zijn dood.