De zeven levens van AS Roma

AS Roma is de tegenstander van Feyenoord in de kwartfinale van de Europa League. De club is ontleed in evenveel episodes als de heuvels van de Eeuwige Stad. Dit is een bewerkt artikel van de website van Staantribune uit 2021.

Uit de collectie van het Estonian Sports Museum via Europeana

Door Erwin van de Pol

753 voor Christus

Rome is gesticht door twee jochies die gezoogd werden door een wolvin. Veel toeristen kennen het verhaal en omdat ze de afbeelding overal zien, denken ze dat de wolvin met Remus en Romulus aan haar vier tepels het wapen van de stad is. Dat is een hardnekkig misverstand. Het is het logo van AS Roma, de voetbalclub. Het stadswapen is veel saaier, een kroontje met een kruisje en de vier letters SPQR.

1927

Het fascistische regime van Mussolini betekende dwang tot eenheid in van alles en nog wat en dat leidde er toe dat midden jaren twintig elf Romeinse voetbalclubs fuseerden tot drie: US Alba Audace Roma, Fortitudo Pro Roma en Roman Football Club. De drie overgebleven verenigingen vormden vervolgens in 1927 de Associazione Sportiva Roma.

De grote steden in het noorden Turijn en Milaan hadden twee grote voetbalclubs, dus Rome moest ook in gelijke mate worden voorzien. De oudste club van Rome, Lazio, kon rekenen op de bescherming van Mussolini en bleef buiten schot. Die clubliefde was als alles bij de Duce puur opportunisme. Voetbal interesseerde hem niet, maar hij kon zich op de tribune laten zien als man van het volk.

En in 1942 was er dan eindelijk een Romeinse landskampioen, de Associazione.

1940

Het Olympisch Stadion is de troosteloze thuishaven van AS Roma. Maar ook van Lazio, met net als de geografische verdeling van de supporters over de stad, de Roma supporters op de Curva Sud en die van Lazio aan de noordkant. Het Olimpico is verbouwd voor de WK finale van 1990.

Het staat op het Foro Italico, tot in de jaren veertig bekend als Foro Mussolini. Het Foro is ontworpen voor de Olympische Spelen van 1940. Die pas naar Rome kwamen in 1960.

In Rome geen citius, altius, fortius oftewel sneller, hoger, sterker, het motto bij binnenkomst in het Amsterdamse Olympisch Stadion, maar een zuil langs de Tiber met tot op de dag van vandaag de tekst Mussolini DVX (latijn voor Duce). ’s Avonds staan er schijnwerpers op.

Die fascistische erezuil zal er als veel in Rome nog lang staan. Naast het opportunisme van Mussolini betekende het fascisme ook een ontluikende welzijnsstaat met uitkeringen, woningen en vrije dagen voor het Dopolavoro (“Na het Werk”) programma, dat bestond uit cultuur en sportactiviteiten. Wielrenners Gino Bartali en Fausto Coppi zijn schuldplichtig aan Dopolavoro, net als het zeer succesvolle Italiaanse nationale elftal, in 1936 op de Olympische Spelen de beste en in 1934 en 1938 wereldkampioen.

Door de miljoenen die konden deelnemen nestelde sport zich stevig in de Italiaanse samenleving. De vaak vertelde warme herinneringen van hun ouders en grootouders daaraan hoeven van veel Italianen niet weggepoetst te worden. Ook niet van de supporters van het ‘linkse’ AS Roma.

1983

Romulus het wolvenjong was de eerste koning van Rome. Zes koningen en talloze consuls, keizers en pausen later kwam uit Brazilië in 1980 de achtste koning naar Rome, de bijnaam van Paolo Roberto Falcão. Hij voerde Roma naar het tweede landskampioenschap in 1983.

Vijf Roma-spelers stonden een jaar daarvoor op het veld in één van de mooiste WK wedstrijden ooit, Italië – Brazilië (3-2): Bruno Conti, Pietro il Russo (zijn vader was Oekraïner) Vierchowod en Francesco Graziani van het Italiaanse wereldkampioenselftal en de Brazilianen Toninho Cerezo en Koning VIII.

1984

En i lupi, de wolven, waren het seizoen erna op weg naar het hoogte- en dieptepunt tegelijk in de clubgeschiedenis, de Europa Cup 1-finale in hun eigen Olimpico. Clubchroniquer Valantino Russo besteedt in zijn boek over die clubgeschiedenis exact zes zinnen aan het drama van 30 mei 1984. De laatste van de zes begint met: “De Romeinen restte niets anders dan samen met duizenden andere gebroken harten hun eigen bittere tranen op te eten in het Circus Maximus.”

De giallorossi verloren de finale tegen Liverpool na strafschoppen. Dat kwam door de dolle fratsen van de Zimbabwaanse keeper Bruce Grobbelaar, die uitgerekend de twee wereldkampioenen in de ploeg, Conti en Graziani, van slag brachten.

Het verdriet zit diep. Agostino Di Bartolomei, de aanvoerder in de finale, pleegde precies tien jaar later op 30 mei 1994 zelfmoord. Hij had zijn penalty er overigens wel in geschoten.

2013

De derby della Cupolone, van de koepel (die van de Sint Pieter), of wat minder beeldend ook wel della Capitale, is een wedstrijd die 365 dagen per jaar in de stad gespeeld wordt. Lazio – Roma is tevens al decennia buiten het veld de meest bloedige Italiaanse derby. De eerste dode viel in 1979. Roma wint meestal en heeft sowieso meer gewonnen dan Lazio.

SS Lazio is een club met een openlijk fascistische aanhang. De sacherijnige adelaar in het wapen is een verwijzing naar de glorie van het Romeinse Rijk. Met dat soort symboliek ben je in Italië al snel op de koffie bij extreem rechts. AS Roma was de club van het volk, sociaal-democratisch georiënteerd.

Nu is het nog overzichtelijker. Over Roma hangt nog wel een vlaagje linksigheid, dat als overal bijna verdampt, maar de harde kern van beide supportersgroepen is extreem rechts. Het is net de echte wereld. De Lazio tifosi maken je alleen nog misselijker vanwege hun uitgesproken antisemitisme. Voor de derby della Cupolone die alle andere overbodig maakte, de bekerfinale van 2013, waren overal in de stad en in het Olympisch Stadion stickers geplakt met daarop Anne Frank in een AS Roma shirt, inmiddels een walgelijke traditie. De finale verloor Roma met 1-0.

2015

AS Roma is het Feyenoord van Italië. Vaak net niet. De Coen Moulijn van Roma is Il Bimbo d’ Oro, gouden jongen Francesco Totti. Ze doen meestal mee voor de  tweede plaats. Rome is een ambtenarenstad zonder industrie en randgebeuren daaromheen, zonder Agnelli’s en Berlusconi’s. Roma is daarom altijd een arme club geweest vergeleken bij de noordelijke rivalen.

Feyenoord is overigens in Rome vooral berucht vanwege het vernielen in 2015 van de Barcaccia fontein van Bernini voor de wedstrijd tegen AS Roma. Zes Feyenoordsupporters zijn daarvoor veroordeeld tot zware straffen. Ze waren niet aanwezig bij de uitspraak en zullen naar alle waarschijnlijkheid de uitwedstrijd dit keer niet bijwonen.

Het grootste internationale succes was het als eerste winnen van de Conference League vorig jaar. De finale was tegen Feyenoord.