NieuwVoetbal

PSV-supporters in doodsangst: unieke foto van Duitse razzia in 1944

In de collectie van het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven is een zeldzame foto opgedoken van een razzia na een thuiswedstrijd van PSV in 1944. Duizenden mannen werden op dat moment gecontroleerd.

Foto’s via Regionaal Historisch Centrum Eindhoven

Voetbalwedstrijden waren voor de Duitsers een goede gelegenheid voor een razzia om onderduikers op te pakken en mannen af te voeren als dwangarbeider. Verzetsorganisaties waarschuwden dan ook regelmatig om weg te blijven uit stadions. ‘Leren we het dan nooit?’ verzuchtte het communistische blad De Waarheid in 1943 na geruchten over honderden arrestaties bij een sportevenement. ‘De illegale pers heeft voortdurend gewaarschuwd en toch vliegen ze er steeds weer in!’

Het was niet alleen de kans om opgepakt te worden die een wedstrijdbezoek zo gevaarlijk maakte. Ook het oorlogsgeweld zelf zorgde voor een bloedbad. Op 10 oktober 1943 werd er door heel Enschede gevoetbald toen de stad dodelijk werd getroffen door verdwaalde Amerikaanse bommen. In paniek vluchtten de voetballers en toeschouwers weg, onder meer bij de wedstrijd tussen de Enschesche Boys en Tubantia. In november 1944 vielen er elf doden door Duitse beschietingen tijdens een wedstrijd van de Sittardse Boys.

Deze gevaren hield mensen niet weg. Sterker nog, de stadions zaten bomvol. Het Olympisch Stadion in Amsterdam bijvoorbeeld trok in 1944 ruim 200.000 bezoekers – ongeveer twee keer zoveel als in 1940. En dan te bedenken dat dit maar om een half jaar ging, want vanaf september 1944 lag het voetbal compleet stil.

Voor de bezetter een gouden kans om de jacht op onderduikers te openen. Er waren razzia’s bij voetbalwedstrijden in Den Haag, Nijmegen, Rotterdam, Sneek en Wageningen. Ook in Eindhoven zaten 20.000 toeschouwers in de val na afloop van de wedstrijd tussen PSV en Longa op 27 februari 1944. Duitse soldaten hadden de omgeving van het PSV-stadion afgegrendeld om mannen op te pakken, die probeerden te ontsnappen aan de Arbeitseinzatz, de dwangarbeid in Duitsland.

Vrouwenkleren

De paniek was groot, want onder het publiek zaten inderdaad onderduikers, zoals er bij zoveel wedstrijden in die tijd mensen hun leven waagden voor wat afleiding tijdens die uitzichtloze eenzaamheid. Bij het tachtigjarige jubileum van PSV in 1993 vertelde Wim Wich erover in het radioprogramma Vrijdag Sport, als auteur van het jubileumboek: “Er schijnen mensen geweest te zijn, die eigenlijk in Duitsland hadden moeten zijn en die ondergedoken zaten. Die hebben in kleren van hun vrouw het stadion verlaten.”

Buiten het stadion verzamelden de Duitsers iedereen voor een controle, tot ongeveer half acht ’s avonds, toen het allang donker was. Voor zover bekend werd niemand meegenomen, vooral omdat er toch ook aardig wat mensen op creatieve wijze waren ontsnapt. Dat neemt niet weg dat de betrokkenen in doodangst moeten zijn geweest, niet wetende wat hun lot zou zijn.

Foto’s

Van al die razzia’s bij voetbalwedstrijden in ons land was tot nu toe slechts één foto bekend, nota bene bij die in Eindhoven. Een grote groep mannen sloft over het veld, gadegeslagen door een persoon op het dak van de tribune. Het is moeilijk te zien, maar het lijkt op een gewapende soldaat die met zijn dreigende aanwezigheid elke ontsnapping op voorhand wil smoren. Het is onbekend wie die foto heeft gemaakt.

Naar nu blijkt is er in de digitale collectie van het Regionaal Archief Eindhoven nóg een afbeelding van die vreselijke dag bij het PSV-stadion. Hierop kijken we schuin naar beneden naar een groep mannen buiten het stadion, wachtend tot zij hun papieren moeten laten zien. Wederom is onduidelijk wie die opname heeft gemaakt.

Het zijn de twee enige foto’s van al die razzia’s bij Nederlandse sportwedstrijden in oorlogstijd, het stille bewijs dat het inderdaad levensgevaarlijk kon zijn om in die jaren een stadion te bezoeken.

Waardeer deze site!

Onze content is gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je dat laten blijken met een kleine financiële bijdrage.

Mijn gekozen waardering € -

Jurryt van de Vooren
https://sportgeschiedenis.nl
Specialist in sporterfgoed. Al meer dan 25 jaar de enige Amsterdammer, die is afgestudeerd op Feyenoord.