Gien van Maanen overleden, de eerste keeper van het Nederlands vrouwenelftal

De voormalige handballer en voetballer Gien van Maanen is overleden, 87 jaar oud. Deze pionier van de vrouwensport was zowel keeper van het nationale vrouwenvoetbalelftal als van het nationale handbalteam.

Op 23 september 1956 speelde het Nederlandse vrouwenelftal in Essen tegen West-Duitsland. Het was de eerste wedstrijd van dit team. Het was wel officieus, omdat de KNVB niets wilde weten van vrouwenvoetbal.

Hoe dan ook is dit het begin geweest van het Nederlandse vrouwenelftal. Tijdens deze historische wedstrijd stond Gien van Maanen in het doel, afkomstig van Herbido uit Utrecht. Ook Clazien Verhoef en Joke van de Groenekan kwamen van deze Utrechtse club. Er zijn zelfs nog filmbeelden van Polygoon van haar optreden. Nederland verloor met 2-1, maar Van Maanen speelde een goede wedstrijd.

Handbal

Van Maanen begon in 1950 haar sportieve loopbaan bij het veldhandbal, bij de Spoorweg Sportvereniging SSVU. Twee jaar later stapte ze over naar Athleta. Ondertussen organiseerde ze internationale handbalreizen. Op 31 augustus 1954 bijvoorbeeld meldde Nieuw Utrechts Weekblad dat ze voor de Utrechtse club UD een tiendaagse reis naar Duitsland en Zwitserland had geregeld, zowel voor de mannen als de vrouwen.

Begin 1955 raakte Van Maanen steeds meer geïnteresseerd in het voetbal. “Ik woonde met mijn familie op de Neude,” zei ze in 2018 tegen het AD. “Op het plein voetbalden we iedere middag na school met de jongens en meiden uit de buurt.”

Ze las een advertentie in het Utrechts Nieuwsblad van Wil van Bruggen. Het was een oproep aan vrouwen om een eigen voetbalclub op te richten. “Dat trok mij meteen aan. Ik handbalde al een paar jaar niet onverdienstelijk, al zeg ik het zelf, maar voetballen vond ik ook heel leuk. Maar georganiseerd voetballen in clubverband bestond nog niet.’’

Ook de handbalsters Joke van de Groenekan, Clazien Verhoef, Suze Jacobs, Puck de Bruine, Gea van Slageren, Alie en Beb Temming en Betty Tombrink hadden belangstelling en zo waren er op 13 januari ongeveer zestig vrouwen aanwezig tijdens de oprichting van vrouwenvoetbalclub Herbido, precies om 20.44 uur. De naam was een samenvoeging van de drie Utrechtse voetbalclubs Hercules, Bilthoven en DOS.

Gien van Maanen als voetbalster. Foto uit haar eigen collectie

De pioniers

Op 30 april 1955 werd de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd in Utrecht gespeeld tegen het Haagse EHDVVV. Dit waren de namen, gebaseerd op de toenmalige verslagen.

Herbido

Gien van Maanen (doel)

Wil van Bruggen, An Algra (verdediging)

Beb Temming, Betty Tombrink, Annie Brouer (midden)

Ria van de Breul, Clasien Verhoef, Joke van de Groenekan, Puck de Bruin en Gea van Slageren (aanval).

EHDVV

Jopie Geunter (doel)

Riek Faber, Annie Rek (verdediging)

Gé Talen, Jopie Bieren, Leni Talen (midden)

Nelly Kolsbeek, Riek Smit, Edith Dobbelaar, Hilde Hoen en Diny Wielink (aanval).

Er waren die dag ongeveer 4000 toeschouwers, die zagen dat Herbido met 4-0 won.

De kans dat er fouten in deze namenlijst staan, is overigens aannemelijk, want voor het mannenvoetbal werden die statistieken al niet heel nauwkeurig bijgehouden – laat staan voor de vrouwen. Aanvullingen en verbeteringen zijn daarom altijd welkom – hier.

Een maand later speelden dezelfde teams in Straatsburg, waarvoor ze dus allemaal op reis moesten. Er waren minstens 7000 toeschouwers. Nog voordat het Nederlands vrouwenelftal in 1956 haar eerste wedstrijd speelde, gingen deze voetballers dus al naar het buitenland. En weer won Herbido met 4-0.

Handbal

Als keeper had Van Maanen een katachtig reactievermogen, waarmee ze internationaal veel aandacht trok, zowel in het voetbal als in het handbal. In 1959 viel de definitieve beslissing. “Ik werd gekozen voor het nationale handbalteam. Ik moest kiezen tussen voetbal en handbal. Best lastig, maar het werd handbal, omdat daar toch mijn wortels lagen en die sport ook beter was georganiseerd.”

Eén van de laatste meldingen van de voetballer Van Maanen is uit augustus 1959 tijdens een serie wedstrijden van Nederlandse clubs tegen de Manchester Corinthian Ladies. Ze speelde grandioos, zoals Limburgs Dagblad op 15 augustus 1959 schreef. ‘Keeper van Maanen redde in de meest dolgevaarlijke situaties.’ Vooral door haar spel slaagden de Nederlanders erin om gelijk te spelen. ‘Want hadden wij mej. van Maanen niet gehad…’

In 1968 beëindigde Van Maanen haar handballoopbaan in het nationale team, na 32 interlands. Ze speelde nog enkele jaren door bij haar club tot ze ook hier in 1973 ermee ophield. Na een blessure van doelvrouw Marga van Vuure keerde ze in 1975 nog even terug bij haar club, inmiddels 39 jaar oud.