Henk Kiel uit Kampen is de beste voetballer die nooit prof werd

In vier oefenpotjes tegen Oranje scoorde Henk Kiel maar liefst acht keer. De gebroeders Van de Kerkhof en Willem van Hanegem verklaarden openlijk hun waardering voor deze voetballer uit Kampen.

Door Dennis Hendriksen

Eind vorig jaar, bij het afronden van mijn boek Voetbalvlegels!, besefte ik heel goed dat mijn podium voor de Kamper voetbalgeschiedenis te klein zou zijn voor de lokale grootheden van het spel: Jaap Stam en Henk Kiel.

De carrière van Jaap volgde ik als supporter vanaf het moment dat hij zich in het Oosterenkstadion deed gelden en later enige tijd professioneel als sportjournalist bij Canal+. De carrière van Henk daarentegen kende ik aanvankelijk slechts oppervlakkig. Het duurde echter niet lang voordat ik van de ene verbazing in de andere viel en me realiseerde hoe groots de daden van Henk in het Nederlandse voetbal waren.

Veldheren

Het meeste indruk maakte een 8mm-filmpje uit 1976, waarin Go-Ahead het opneemt tegen het Nederlands Elftal in Zeist. Terwijl zijn ploeggenoten ongemakkelijk met de bal aan het ‘pielen’ zijn, heeft Henk het druk met handen schudden. Alle spelers en de complete staf van het team dat twee jaar eerder het voetbal voor altijd veranderde en ‘Naranja Mechanica’ werd genoemd, begroeten hem. Enkele seconden en wat geruis later duelleert hij met Johan Cruijff. Aan zijn lichaamstaal is te zien dat hij zich comfortabel voelt. Het is een krachtmeting tussen twee veldheren: de ene prof, de ander (bewust) amateur.

In mijn zoektocht stuitte ik ook op een opmerkelijk artikel in een krant, waarin de KNVB-top hardop speculeert: ‘Waarom laten we die jongen niet gewoon meedoen met het grote Nederlands Elftal?’

In het huidige tijdperk zou zo’n idee nauwelijks te bevatten zijn, maar Henk was toen al jaren aanvoerder van het Nederlands amateurteam en zijn naam was alom bekend in het Nederlandse voetbal. De gebroeders Van de Kerkhof en Willem van Hanegem verklaarden zelfs openlijk hun waardering voor de Kampenaar. En wat ook indruk maakte: in vier oefenpotjes tegen Oranje had Henk liefst acht keer gescoord. (Voor de puristen: alleen ene Harry Stapley van het Engels Elftal had in de oertijd van het voetbal ooit een beter gemiddelde.)

Henk Schouten, Aalt Kok, Henk Kiel, Jaap van Kesteren en Jan den Rooijen in 1970. Zij waren de zaterdagamateurs van het nationale team. Foto via het Nationaal Archief

Niet naar Ajax

Henks talent kwam al vroeg bovendrijven. In 1963 debuteerde hij als vijftienjarige in het eerste team van Go-Ahead. Als achttienjarige werd hij al geselecteerd voor het nationale zaterdagteam. (Slechts vijf minuten na zijn debuut kopte hij al raak.)

Zwolse Boys en PEC lonkten al vroeg naar zijn diensten en ook eind jaren 60 hing Jaap van Praag aan de telefoon met de vraag of hij naar Ajax wilde komen. Pa Kiel pakte op en wees het aanbod resoluut af.

Of Henk zijn plek in een van de beste teams ooit had kunnen veroveren, is voor de kenners van toen geen vraag: zij zijn er nog altijd van overtuigd dat hij van ‘wereldklasse’ was en ‘net zo goed kon voetballen als Cruijff en Keizer’. Toch bleef Henk amateur, zelfs toen een lange rij aan profclubs uit Nederland en België hem op allerlei manieren probeerde te verleiden. Hij koos als hogeropgeleide bewust voor het amateurvoetbal, in een tijd waarin een financieel aantrekkelijk bestaan als profvoetballer nog geen vanzelfsprekendheid was. Een sigarenzaak opzetten voor na hun carrière was voor de meeste voetballers destijds het ultieme doel.

Zondag

Henk werd twee keer verkozen tot amateurvoetballer van het jaar, beide keren zij aan zij met Johan Cruijff, die door Sporttribune werd uitgeroepen tot beste profspeler. In 1970 veroverde Henk met het nationale amateurteam de tweede plaats op het EK in Forte dei Marmi in Italië. Dit toernooi kreeg veel aandacht in de landelijke sportpers en onderstreepte de urgentie van een goed presterend nationaal elftal.

Toch bracht het toernooi ongekende spanningen binnen het Nederlandse voetbal, aangezien de finale op zondag gespeeld zou worden. De klassieke strijd tussen het zaterdag- en zondagvoetbal kwam tot een eruptie met zaterdagvoetballer Henk als aanvoerder in de selectie. Henk koos ervoor om de finale op zondag te spelen, ondanks een verbod van de voorzitter van de zaterdagafdeling van de KNVB, Fokke Remmers.

Dit tot groot genoegen van Jo van Marle, die eindverantwoordelijk was voor de zondagafdeling. Twee Zwollenaren lijnrecht tegenover elkaar en een Kampenaar die doorslaggevend was…

Het Nederlands amateurelftal in 1970 tegen Wales. Derde en vierde van rechts zijn de 18-jarige René en Willy van de Kerkhof. Henk Kiel is aanvoerder, helemaal links. Foto Bert Verhoeff via het Nationaal Archief

Toen Go-Ahead het later dat jaar tegen Spakenburg in een promotiewedstrijd opnam, moest hij de prijs betalen voor die keuze. De Spakenburgers zinden op wraak, want de enige zaterdagvoetballer die wel principieel was gebleven, was namelijk een ‘rode’ dorpsgenoot. Henk werd op het veld zo zwaar gemolesteerd door supporters dat hij maanden niet kon voetballen. Er volgde een nieuwe rel in het Nederlandse voetbal, met opnieuw dezelfde hoofdrolspeler.

Na negentien seizoenen clubtrouw en bijna tweehonderd doelpunten kwam er na een conflict een einde aan Henks tijd bij Go-Ahead, de club waar zijn vader bestuurslid was en zijn broers Ab, Dick en Joop ook in het eerste elftal speelden. Henk stopte resoluut met prestatievoetbal en maakte de verrassende overstap naar het veteranenelftal van DOS Kampen.

Op 11 maart 2012 overleed de beste voetballer die het bijna honderdjarige Go-Ahead Kampen ooit voortbracht. Een fenomeen volgens velen. Maandag 23 september zou Henk Kiel tachtig jaar oud zijn geworden.

Dennis Hendriksen is auteur van het boek ´Voetbalvlegels!, de voetbalbiografie van Kampen’. Meer informatie over zijn project is te vinden via Voetbalvlegels.nl.