NieuwVoetbal

Henry Kissinger keek als een politiek strateeg naar het voetbal

Henry Kissinger overleed deze week op honderdjarige leeftijd. Hij was niet alleen minister, wetenschapper en diplomaat, maar ook een groot voetballiefhebber.

Henry Kissinger bij het WK voetbal van 1974, samen met de Duitse minister Hans-Dietrich Genscher. Foto Bert Verhoeff via het Nationaal Archief

Door Erwin van de Pol

Tijdens zijn ministerschap begin jaren zeventig kreeg Kissinger elke maandagochtend een gesloten, witte envelop van de West-Duitse ambassade. Zijn medewerkers hebben nooit geweten wat daar in zat. Zo kreeg de minister in dit internetloze tijdperk de uitslagen van het Duitse voetbal. Meestal. Als de relatie tussen de Bondsrepubliek en de VS onder vuur lag, kreeg hij de envelop namelijk niet.

Kissinger was erelid van Spielvereiniging Greuther Fürth e.V., nu in de 2. Bundesliga. De club komt uit zijn geboortestad Fürth in Beieren, met 125.000 inwoners een voorstad van Neurenberg. De club speelde van 1906 tot 1963 in de toen hoogste klassen van Duitsland. En, let op, is drie keer landskampioen van Duitsland geweest, in 1914, 1926 en 1929. De laatste twee keren waren dus in de kinderjaren van Kissinger.

Essay

Hij heeft ook essays geschreven over voetbal. Tijdens het WK van 2006 legde hij in Newsweek zijn liefde voor SpVgg Fürth uit. ‘Hoewel het speelde met lokale amateurs, won het team op onverklaarbare wijze driemaal het Duitse kampioenschap tijdens mijn jongensjaren. Ik heb niet veel meer decennia in Duitsland gewoond dan ik wil toegeven, maar toch volg ik de luimen van dat team dat, in een tijdperk van professionaliteit met een hoge salarissen, is verbannen naar de tweede Bundesliga.

Fürth lijkt periodiek op het punt om naar de topklasse op te stijgen, maar, zoals dit jaar gebeurde, slaagt het er altijd in om gewoon tekort te komen en de mengeling van ellende en hoop te garanderen die het lot is van de voetbalverslaafde.

SpVgg Fürth keerde in 2012 voor even terug op het hoogste niveau in de Bundesliga.

Voetbalwijsheid

Zijn essay World Cup According to Character uit 1986 sloot hij af met de wens dat het dan nog komende WK van 1994 in de Verenigde Staten van zijn nieuwe vaderland een echt voetballand zou maken. Kissinger rekende zijn geboorteland Duitsland daar onder, net als Italië, Engeland en Brazilië.

Hij legde een verband tussen volkskarakter en voetbalwijsheid van deze vier landen. ‘Het Duitse nationale team speelt op de manier waarop de generale staf zich op de oorlog voorbereidde; het spel is zorgvuldig gepland, elke speler is bekwaam in zowel aanval als verdediging. Ingewikkelde patronen van passing beginnen direct voor het Duitse doel. Alles wat haalbaar is door een menselijke vooruitziende blik, zorgvuldige voorbereiding en hard werken is verantwoord.’

Toch zonder enige rancune voor iemand, die op zijn vijftiende als Jood voor de hel van Hitler uit het land moest vluchten naar Amerika. En er als soldaat zes jaar later terug kwam in een verwoest land.

Strategie

Het essay werd gepubliceerd in de Los Angeles Times op 29 juni 1986, de dag van de WK-finale tussen Argentinië en West-Duitsland. Kissinger ging verder in op de speelstijl van één van de finalisten in dat typische Engels van hem, waarin je het Duits nog hoort doorklinken en waarvan de ; het symbool is van zijn manier van denken.

‘Tegelijkertijd lijdt het Duitse nationale team aan dezelfde handicap als het beroemde Schlieffen-plan voor de Duitse strategie in de Eerste Wereldoorlog. Er is een grens aan de menselijke vooruitziende blik; psychologische stress bij degenen belast met het uitvoeren van te complexe manoeuvres kan niet vooraf worden berekend. De onvermijdelijke indruk is dat een uitstekende nationale voetbalploeg niet een evenredige hoeveelheid vreugde heeft gebracht aan een volk dat misschien in zijn hart niet gelooft dat vreugde de ultieme nationale bestemming is.’

Kissinger stelde verder dat communistische regimes zo gericht waren op planning dat het creatief voetbal onmogelijk maakte in die landen. Vandaar dat volgens hem (in 1986, drie jaar vóór de val van de Muur) er sinds Hongarije in 1954 geen communistisch land tot de laatste vier op een WK is doorgedrongen.

Dat is onzin. Tsjechoslowakije stond in de finale van het WK van 1962, Joegoslavië werd toen vierde, net als de Sovjet-Unie in 1966. Polen werd zowel in 1974 als in 1982 derde. Het waren allemaal Oostbloklanden, die statistisch gezien juist oververtegenwoordigd waren bij de laatste vier in die jaren.

En dan beweerde Kissinger dat Frankrijk ‘pas recent’ een voetbalmacht was geworden. Maar de Fransen hadden in de jaren dertig en vijftig ook zeer succesvolle ploegen.

Tot slot suggereerde Kissinger dat Engeland, Noord-Ierland, Schotland en Wales samen een sterker elftal zouden hebben als Groot-Brittannië, in plaats van te spelen als vier verschillende teams.

Zijn liefde voor het spel vatte Kissinger uiteindelijk mooi samen in het essay uit 1986: ´Mijn vader werd wanhopig van een zoon die liever twee uur stond (er waren maar weinig zitplaatsen) en naar een voetbalwedstrijd keek, in plaats van comfortabel in de opera te zitten of beschermd te worden tegen de weerelementen in een museum.’

Eerder geplaatst in ‘De dwarrelboog van Neeskens’, Hard gras voetbaltijdschrift voor lezers 129, december 2019

Waardeer deze site!

Onze content is gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je dat laten blijken met een kleine financiële bijdrage.

Mijn gekozen waardering € -