Het debuut van Hera United in 2025 is om de hoek van de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd in 1920

Hera United speelt in Wijdewormer haar eerste wedstrijd in de Vrouwen Eredivisie. Ruim zes kilometer verderop ligt Oostzaan, waar in 1920 de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd was. 

Van de voetbalgeschiedenis van 1920 (onder) naar de voetbalgeschiedenis van 2025 (boven)

Vlak voor aanvang van het nieuwe seizoen in de de Vrouwen Eredivisie kreeg Hera United een licentie als eerste onafhankelijke profvoetbalclub voor vrouwen. Zondag is op het AFAS Trainingscomplex in Wijdewormer tegen AZ Vrouwen de eerste wedstrijd. Historische grond, want in diezelfde regio werd méér dan honderd jaar geleden ook al de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd van ons land gespeeld.

De dames zouden zich nu ook tusschen de goal-palen plaatsen en medewedijveren op het voetbalveld

Nieuw hoofdstuk

De KNVB erkent sinds 1971 het vrouwenvoetbal. De huidige Vrouwen Eredivisie gaat terug tot 2007, tot afgelopen jaar alleen met clubs met een verleden in het mannenvoetbal. Hera United is dit seizoen de eerste profvoetbalclub met alleen vrouwenteams.

Pas op het allerlaatste moment werd duidelijk dat Hera United onder eigen naam en met eigen licentie mee mag doen aan de Vrouwen Eredivisie. Alleen daarom al is die eerste officiële wedstrijd van de onafhankelijke profvoetbalclub voor vrouwen historisch.

Gelegenheidselftal

Door een samenloop van omstandigheden gebeurt dat in de Zaanstreek, die een zeer opvallende rol speelt in de emancipatie van het voetbal. OSV uit Oostzaan organiseerde namelijk de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd, waarvan we verslagen, ooggetuigenverslagen en zelfs foto’s hebben.

Zo dook in de zomer van 1920 deze advertentie in de Zaanse pers op.

Wittenburg kwam uit Amsterdam-Oost en had als eerste club in Nederland een vrouwenelftal. Dat was ook bij OSV in Oostzaan bekend, waar ze op het idee kwamen om een gelegenheidselftal samen te stellen met korfbalsters van dorpsgenoot Unie, dat dan tegen de Amsterdammers kon spelen.

Deze uitnodiging werd aanvaard, waarna de reclamecampagne begon. Het was al snel overal bekend, omdat dit de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd van Nederland was.

Het is zeer aannemelijk dat het internationale nieuws uit die tijd heeft geleid tot die Nederlandse primeur. Begin mei 1920 speelden Engelse en Franse vrouwenteams twee onderlinge wedstrijden, die duizenden toeschouwers trokken. Het stond ook in Nederland in alle kranten, waardoor het niet zo gek was dat er iemand op het idee kwam om hetzelfde te doen – in dit geval in Oostzaan.

Vlot gespeeld

Vlak voor aanvang van de wedstrijd trok Wittenburg zich onverwacht terug, tot grote teleurstelling van alle aanwezigen. ‘Honderden bezoekers waren op het terrein aanwezig,’ meldde De Courant van 28 juli 1920.

OSV loste het probleem heel snel op door ter plekke een tweede vrouwenteam samen te stellen uit elf aanwezige bezoeksters. Moedig, want deze vrouwen hadden nog nooit een voetbal aangeraakt en stonden opeens in het middelpunt van de belangstelling.

In tijdschrift Het Leven stonden zelfs foto’s van deze elftallen.

De twee vrouwenteams van 1920

Iets nieuws

In het Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad stond op 27 juli 1920 een zeer uitvoerig verslag, vol informatie over die historische dag.

‘Iets nieuws op sportgebied, althans voor ons land, in elk geval voor de inwoners dezer goede stad,’ opende de verslaggever. ‘De dames, die reeds op zooveel ander gebied, niet het minst op maatschappelijk terrein, de heeren der schepping op zij steven, en terzijde stellen, zouden zich nu ook tusschen de goal-palen plaatsen en medewedijveren op bet voetbalveld. Aan Oostzaan zou de eer toekomen als baanbreekster op te treden.’

Vanuit het hele land kwamen reacties. ‘Tot in de dagbladen was het kond gedaan dat Zondag den 25sten van hooimaand op het veld van O.S.V. een wedstrijd zou worden gespeeld tusschen een Amsterdamsch en een Oostzaansch elftal.’

Zo werd de wedstrijd het gesprek van de dag. ‘Geen wonder dat de belangstelling met den dag grooter werd, en tegelijk ook de spanning. Nietwaar, men wist toch maar niet, welke gevolgen daaruit konden voortvloeien, en welk een invloed dit gebeuren op het geheele voetbalspel zou hebben.’

Een podcast over het vrouwenvoetbal in Oostzaan, die ik samen met De Orkaan maakte

Ophef

Die enorme belangstelling bleek trouwens de reden dat de Amsterdamse vrouwen zich op het laatste moment terugtrokken. ‘Zij hadden bericht gezonden zich voorlopig nog niet te kunnen wagen aan een wedstrijd, omdat zij nog niet voldoende getraind waren en dan wilden zij toch liever een eersten wedstrijd te Amsterdam spelen. Eigenlijk was de bedoeling geweest, om vriendschappelijk een partijtje te komen spelen, bij wijze van oefening, maar hadden de krantenmenschen den boel bedorven door er zoo’n ophef van te maken. Voor een optreden in het openbaar voelden zij zich nog niet sterk genoeg.’

Het elftal van Wittenburg, dat toch niet kwam

Oostzaan werd die dag inderdaad bedolven onder de bezoekers, waaronder veel bekende gezichten uit de Amsterdamse voetbalwereld. ‘Van alle kanten zag men dan ook Zondag tegen tweeën de wielrijders en rijwielsters, mitsgaders een aantal wandelaars van beider kunne zich langs den hoogen dijk bewegen in de richting van den Overtoom, waar het buitengewone feit zou plaats grijpen. De dijk zag zwart van de menschen. Een geïmproviseerde brug, gemaakt van een flinke dekschuit in het midden van de sloot die van beide zijden met vlonders verbonden heeft met den walkant, geeft toegang tot het terrein.’

Binnen de krijtlijnen

De vrouwen speelden niet op een echt voetbalveld, maar op een weiland, ‘waar blijkens de sporen een paar dagen te voren de koebeesten nog rustig graasden’. Het zag er aardig uit, ‘alleen het kon wat vlakker zijn’.

Om half drie was de aftrap. ‘De scheidsrechter (geen scheidsrechtster nog) fluit de dames binnen de krijtlijnen en nu zien we ter rechterzijde 11 flinke Oostzaansche jonge dochteren in blauwe frac en dito rokjes — ter linker 11 niet minder stevige dochteren Eva’s met witte shirt en kniebroekjes van gelijke kleur.’

Het elftal van Unie won met 1–0. Volgens de verslaggever viel de wedstrijd zelf tegen, maar dat kon niet anders met twee teams, waarvan de speelsters elkaar óf alleen maar kenden van het korfbalveld óf helemaal niet.

‘Zoo was „de wedstrijd” dan ook niet veel meer dan een vertooning en dan nog wel een vertooning hoe voetbal niet gespeeld moet worden. We hebben respect voor den moed van de dames en voor haar goeden wil, maar daarbij blijft het dan ook. Het spel was eerlijk gezegd — niets. En het is voor ons zeer dubieus of het ook wel ooit spel zal worden.’

Meer dan honderd jaar later, ruim zes kilometer verderop, maakt Hera United haar debuut in de Vrouwen Eredivisie. De Zaanstreek is goede grond voor het vrouwenvoetbal.