Het Europees voetbal bestaat vandaag 65 jaar
Op 4 september 1955 was Sporting Lissabon – Partizan Belgrado de eerste wedstrijd voor de Europa Cup 1. Dat wordt gezien als de eerste Europese voetbalwedstrijd, maar drie maanden eerder was al het eerste duel om de Jaarbeursstedenbeker, de voorloper van de UEFA Cup: FC Basel – Londen IX.
De Jaarbeursstedenbeker
De Jaarbeursstedenbeker was een idee van de Zwitser Ernst Thommen, die behalve vice-voorzitter van de FIFA ook een geslaagd zakenman was. Hij liep al jaren met een plan rond om in de steden waar ten tijde van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog een grote jaarbeurs werd gehouden, speciale wedstrijden te organiseren ter ontspanning van de vele handelsreizigers en om de aandacht van Amerikaanse investeerders te trekken. De wedstrijden konden een extra bron van inkomsten voor de jaarbeursorganisatoren worden. Iedere stad mocht zich met een ploeg inschrijven.
Eerste doelpunt
Ondanks dat de UEFA en de FIFA een dergelijk toernooi niet zien zitten, werd in 1954 een comité onder leiding van Thommen gevormd die deze zogenaamde Jaarbeursstedenbeker wil organiseren. Tijdens het WK in Zwitserland schreven twaalf steden zich in: Barcelona, Basel, Birmingham, Frankfurt, Keulen, Kopenhagen, Lausanne, Leipzig, Londen, Milaan, Wenen en Zagreb.
Het toernooi zou over verschillende seizoenen plaatsvinden om de ploegen niet te veel te belasten en de twaalf teams werden verdeeld over vier groepen van drie, die een gehele competitie speelden. Bij nader inzien haakten Keulen en Wenen af, maar in het voorjaar van 1955 besloot Thommen dat het toernooi van start kon gaan. Hij richtte in Basel een speciaal kantoor in en organiseerde tijdens de jaarbeurs in die stad de eerste wedstrijd op 4 juni 1955.
Het was overigens niet echt een duel tussen clubteams, omdat de tegenstander van de thuisploeg een vertegenwoordigend elftal was, dat bestond uit spelers van alle clubs uit de Britse hoofdstad. Deze Londense selectie, met spelers van o.a. Chelsea, Arsenal, Tottenham Hotspur, West Ham United, Crystal Palace en Queens Park Rangers, won met 5-0. Eddie Firmiani (van Charlton Athletic) scoorde het eerste doelpunt in de geschiedenis van het Europese clubvoetbal en Arsenal-spits Cliff Holton was met drie treffers de meest succesvolle speler.
Eerste wisselspeler
De wedstrijd gaat vanwege nog een andere opmerkelijke gebeurtenis de geschiedenisboeken in. Voor de eerste keer in de historie van een internationale wedstrijd werd een spelerswissel toegestaan. Brian Nicholas (van QPR) verving de geblesseerd geraakte Derek Saunders (Chelsea). De West-Duitse arbiter Alois Penning liet dit op persoonlijke titel toe, maar was wel tegen de geldende regels van de UEFA.
Een dag later kreeg Thommen een brandbrief waarin de UEFA dit ‘onverantwoordelijke’ gedrag van de arbiter afkeurde. Bij een herhaling van een dergelijke inbreuk op de basisregels voelde de Europese voetbalunie zich geroepen om het toernooi te verbieden. Het wisselen van spelers werd vervolgens in dit toernooi niet meer toegestaan. Het zou tot 1968 duren voordat in Europees clubverband de invaller werd toegestaan.
Op 26 oktober 1955 was de tweede wedstrijd in dit toernooi met de Londense selectie tegen een vertegenwoordigend team van Frankfurt. Londen haalde de finale van de Jaarbeursstedenbeker, die pas op 1 mei 1958 voor de eerste keer werd uitgereikt aan FC Barcelona. In het museum van de Catalaanse club is die trofee nog altijd te bezichtigen.
Het toernooi zou binnen een jaar overvleugeld worden door de echte Europacup, de huidige Champions League.
