Het historische bewustzijn van Go Ahead Eagles
Steeds meer voetbalclubs tonen interesse voor hun sportieve erfgoed. Bij Go Ahead Eagles zijn de mensen van Niet Te Kraken de drijvende kracht achter het vastleggen van de clubgeschiedenis.
Een goede geschiedschrijving en archivering is voor elke club van groot belang.
In de Nederlandse sportgeschiedenis speelt Go Ahead Eagles een enorme rol. Maar liefst vier keer werden de Deventenaren landskampioen, alhoewel dat allemaal al wel heel erg lang is geleden: in 1917, 1922, 1930 en 1933. Dat was nog onder de oude naam Go-Ahead.
Het kampioenschap van 1917 heeft niet alleen sportieve waarde, maar is ook van cultuurhistorisch belang. Go-Ahead won toen als eerste Nederlandse volksclub de nationale voetbaltitel, waarmee de macht van elitaire clubs als HVV en RAP was gebroken. Het was niets minder dan een sportieve en sociale revolutie, die in Deventer begon, en de weg vrijmaakte voor volksclubs als Feyenoord, Blauw-Wit en DWS.
De titel van 1917 was ook de eerste die werd gewonnen door een ploeg van buiten het westen van het land. Steden als Rotterdam, Amsterdam en Den Haag hadden altijd de kampioenen geleverd, totdat Go-Ahead uit Deventer deze hegemonie doorbrak. Het jaar 1917 is daarmee één van de belangrijkste omslagpunten in de Nederlandse voetbalgeschiedenis.
“Onder de huidige bezoekers van de wedstrijden van Go Ahead Eagles is die periode helaas grotendeels vergeten,” constateert Edgar Overmeen tijdens mijn bezoek. Overmeen is betrokken bij Niet Te Kraken, een groep supporters van Go Ahead Eagles, die twee jaar geleden begon met het vastleggen van het sportieve erfgoed van deze profclub. De naam verwijst naar een oud clublied: Go A-head, is niet te kraken. Go A-head, krijg je niet klein. De groep is inmiddels een bekende verschijning geworden op internet en de sociale media – ook buiten de supportersgroep van Go Ahead Eagles.
Duiding, betekenis en ziel
‘Een goede geschiedschrijving en archivering is voor elke club van groot belang,’ constateert Niet Te Kraken op zijn website. Overmeen neemt dit uiterst serieus, want tijdens ons gesprek lagen er prachtige foto’s op de tafel. “Deze zijn binnengekomen via een dochter van een oud-speler. Steeds meer mensen weten van ons bestaan af en staan materiaal aan ons af. Ze weten dat het bij ons in goede handen is.” Het materiaal wordt beschreven en opgeborgen in archiefkasten.
Het clubbestuur heeft hiervoor een werkruimte beschikbaar gesteld in stadion De Adelaarshorst. “Door onze historie wordt het huidige aanzien van de club beter,” aldus Overmeen. Go Ahead Eagles zelf ziet inmiddels ook het belang in van zijn eigen geschiedenis: ‘De liefde voor de club spat er van af en geeft het roodgele virus duiding, betekenis en ziel.’
Clubmuseum
Nog dit jaar moet in het stadion een eigen clubmuseum worden geopend. De gelegenheid dient zich aan vanwege een verbouwing van de Adelaarshorst, die komende zomer begint. Overmeen: “Het clubbestuur heeft toegezegd dat er ruimte komt voor een clubmuseum om daar ons materiaal te tonen.”
Als voorbeeld heeft hij het Feyenoord Museum voor ogen: “Het heeft de juiste omvang en het materiaal is goed geordend, per decennium. Het dient ook als start en einde van rondleidingen door het stadion, wat wij in de toekomst ook willen doen.”
In dat clubmuseum moeten natuurlijk de sportieve hoogtepunten zijn te zien – alles wat te maken heeft met die vier vooroorlogse nationale titels. Zo makkelijk is dat alleen niet, want strikt formeel heeft Go Ahead Eagles nooit een hoofdprijs gewonnen. Tot 1971 heette de club Go-Ahead, waarna de profs en amateurs uiteen gingen in twee verschillende richtingen. De amateurs handhaafden de naam Go-Ahead; de profs gingen verder als Go Ahead Eagles.
De amateurs beschouwden zichzelf als de enige rechtmatige erfgenamen van die successen van weleer en namen de complete prijzenkast mee naar hun nieuwe onderkomen. Daar staat die nog steeds – een unieke collectie voor een amateurclub.
Voor Niet Te Kraken zijn beide verenigingen belangrijk, juist vanwege de realisatie van het clubmuseum. Vanwege hun gedeelde geschiedenis onderhouden ze daarom contact met profs en amateurs. “Hierdoor zijn de onderlinge verhoudingen ook weer iets beter geworden,” aldus Overmeen. Als het inderdaad lukt om de prijzenkast op te nemen in het clubmuseum wordt er geschiedenis geschreven, want al die historische bokalen stonden nog nooit eerder in de Adelaarshorst.
De kampioenen van 1917
Het geheim van de Adelaarshorst
De geplande werkzaamheden in de Adelaarshorst maken het dus mogelijk om een clubmuseum te realiseren, waarmee symbolisch een einde kan komen aan het Deventer Voetbalschisma van 1971. Tevens kan er een clubmysterie worden opgelost van minstens een halve eeuw oud: de verdwijning van de enorme stadionklok, die Go-Ahead cadeau kreeg na de nationale titel van 1930. Het spreekt voor zich dat Niet Te Kraken vooraan staat om dat geheim voor eens en altijd te ontrafelen.
Het gaat hierbij om een klok op een granieten voetstuk, die werd aangeboden door de Deventer burgerij. ‘Onder trompetgeschal werd een groot laken van een hoog gestalte aan de rand van lange zijde van het veld verwijderd,’ schrijft Niet Te Kraken. ‘Een prachtige imposante klok, staande op een hoog voetstuk, kwam er onder vandaan.’
Deze klok bleef 33 jaar in gebruik totdat de club in 1963 zijn stadion grondig verbouwde. ‘Er was geen plek meer voor de klok uit 1930,’ aldus de site, ‘en op aandringen van de clubmanager van die tijd, Wim Beltman, werd de klok verwijderd.’ Het vermoeden bestaat dat Beltman hiervoor een enorm gat liet graven om het object daarin te gooien. Daarboven werd de IJsseltribune gebouwd. ‘In diverse publicaties in de jaren kort hierna en door menig supporter op leeftijd wordt stellig beweerd dat de klok (of gedeelten ervan) onder zijn beland en zich daar tot op de dag van vandaag nog steeds bevindt.’
Ook de IJsseltribune wordt binnenkort onder handen genomen vanwege de werkzaamheden, wat de ideale gelegenheid is om uit te zoeken of daaronder inderdaad die klok is begraven. Stel dat die wordt gevonden: een mooier object voor een nieuw clubmuseum is ondenkbaar.