Het is de veertigste sterfdag van Gerrit Visser, de eerste Nederlandse profvoetballer

Op 3 december 1984 overleed Gerrit Visser, de eerste Nederlandse profvoetballer. Niet in eigen land, maar in de Verenigde Staten.

Honderd jaar geleden was het in Nederland nog verboden om geld te verdienen als voetballer. Dat kon in die tijd daarom alleen in het buitenland, wat Gerrit Visser dan ook heeft gedaan.

Kerel

Visser werd geboren in Nieuwendam op 2 februari 1903, inmiddels onderdeel van Amsterdam. Zijn vader, moeder en broer waren allemaal geboren op Texel, blijkt uit het bevolkingsregister. In 1901 was dit gezin naar Nieuwendam verhuisd.

Sinds 1920 kwam hij uit in IJmuiden voor Stormvogels. Hij was daar ontdekt tijdens een oefenwedstrijd.

Ik heb zes jaren in Amerika gevoetbald, maar zonder eenigen twijfel kan ik zeggen, dat ik de plezierigste voetbaljaren met de Stormvogels heb doorgebracht

Visser bleek een goede speler, want in de voorhoede maakte hij zelfs bij de tegenstander een grote indruk. HFC-supporters zuchtten diep toen hun ploeg tegen hem speelde. “Wat is dat een kerel!”

En ook de Ajax-spelers hadden de handen vol aan deze speler, die onophoudelijk door hun verdediging denderde. Na afloop van de wedstrijd was iedereen doodop, behalve Visser zelf.

Zo werd hij geselecteerd voor het Nederlands elftal. In 1924 ging hij mee naar Parijs om mee te doen aan de Olympische Spelen.

Merkwaardig

Ons land kende in die tijd alleen maar amateurspelers. Visser moest dus op een andere manier voor zijn inkomsten zorgen en daarom vertrok hij in januari 1926 naar de Verenigde Staten als vertegenwoordiger van enkele visbedrijven. ‘Het zal niet gemakkelijk zijn een geschikt plaatsvervanger te vinden,’ treurde de IJmuider Courant. Dat viel wel mee, want zijn plek werd per ommegaande overgenomen door J.F.H. Asbeek Brusse.

Sportkroniek treurde wel om zijn afscheid. ‘Ongetwijfeld beteekent dit vertrek voor het Nederlandsche voetbal in het algemeen en voor Stormvogels in ’t bijzonder, een groot verlies. Visser was in alle opzichten een merkwaardig voetballer. Hij deed alles, wat men hem van deskundige zijde aanraadde, om in goede conditie te blijven, terwijl hij zich om dezelfde reden veel genoegens ontzegde. Hierin moet dan ook de oorzaak gezocht worden, waardoor Visser in staat was gedurende 1,5 uur hetzelfde straffe tempo vol te houden.’

Zo gedroeg Visser zich dus al als een professional voordat hij professional was geworden.

Gerrit Visser tijdens een training van het Nederlands elftal in Parijs. Van links naar rechts William Townley, Jan de Natris, Gerrit Visser en Peer Krom. Foto uit het publieke domein via Wikicommons

Bethlehem Steel F.C.

Visser vermoedde dat hij in zijn nieuwe land voorlopig weinig tijd zou hebben om te voetballen, maar dat liep anders. Na een half jaar stuurde hij een brief naar Nederland met de mededeling dat hij zich had aangesloten bij Bethlehem Steel F.C., spelend in de American Soccer League, de eerste serieuze professionele voetbalcompetitie van dit land.

Eerst werd er een competitie in het oosten van het land afgehandeld, waarna de kampioen het opnam tegen de winnaar van de westelijke competitie. Het spelniveau lag hoog in de League van Visser, waar negentig procent van de spelers oorspronkelijk uit Schotland kwam. Visser scoorde gemiddeld bijna twee doelpunten per wedstrijd. Volgens eigen zeggen was hij in Amerika enorm gegroeid als speler.

In de Verenigde Staten werden wél beroepsspelers toegelaten tot de clubs. Sterker nog, wie amateur wilde blijven, moest dat vooraf juist nadrukkelijk melden. Visser heeft nooit gezegd dat hij gebruik had gemaakt van die uitzonderingspositie, waarmee hij Nederlands eerste proefvoetballer werd. Zo meldde ook de Telegraaf in die tijd.

Het maakte de Nederlandse voetbalbond niets meer uit, want Visser was allang verdwenen naar de andere kant van de oceaan. Dat hij in 1926 weer even op Nederlandse bodem was, deed er niet toe, want tijdens zijn thuiskomst speelde hij geen officiële wedstrijd. Wel kwam hij in Den Helder in actie voor een gelegenheidselftal tijdens een benefietwedstrijd. Hij scoorde drie keer en was veruit de beste van het veld.

Bekerfinale

In 1927 werd in Velsen het huwelijk tussen Visser en Aafje Komin voltrokken, zónder aanwezigheid van de voetballer zelf. Die zat in Detroit, waar hij inmiddels bij de plaatselijke Holley Carburetor FC speelde. Met die club verloor Visser de finale van het Amerikaanse bekertoernooi met 7-0. Een zeperd, maar toch is het een zeer opmerkelijke prestatie dat iemand uit Nieuwendam het zo ver schopte in het voetbal in de Verenigde Staten.

Visser stopte in 1931 met zijn sport. “Ik heb zes jaren in Amerika gevoetbald,” zei hij, “maar zonder eenigen twijfel kan ik zeggen, dat ik de plezierigste voetbaljaren met de Stormvogels heb doorgebracht.”