Het Nederlandse profvoetbal bestaat 65 jaar
Precies 65 jaar geleden begon in Alkmaar het Nederlandse profvoetbal. Dat wil alleen niet zeggen dat er eerder nog nooit zo’n wedstrijd was geweest, want in de jaren dertig werd er ook al geëxperimenteerd.
Spelmomenten van Alkmaar – Venlo ’54
Op 14 augustus 1954 werd er een bijzondere voetbalwedstrijd gespeeld: Alkmaar tegen Venlo ’54. Beide teams bestonden uit beroepsvoetballers, wat in die tijd heel bijzonder was. In Nederland bestond toen alleen nog maar amateurvoetbal, waarbij de spelers zich niet mochten laten uitbetalen. De wedstrijd was daarom niet door de KNVB georganiseerd, maar door de Nederlandse Beroeps Voetbal Bond NBVB, een wilde bond.
Die wedstrijd van precies 65 jaar geleden wordt nu beschouwd als de eerste profvoetbalwedstrijd in Nederland. De Telegraaf vond het in ieder geval zo bijzonder dat er een getekend verslag werd geplaatst – origineel hier.
Toch is het niet helemaal waar dat er eerder nog nooit aan profvoetbal was gedaan in ons land. De discussie in en rond de KNVB over het wel of niet betalen van voetballers woedde in ieder geval al enkele decennia. De voetbalbond wilde hiervan lange tijd niets weten, omdat ze meende dat de sport zou verloederen als de spelers er geld mee konden verdienen. Voorstanders vroegen zich juist af waarom de bond en de clubs wél mochten verdienen aan de betalende toeschouwers en de spelers niet. Tenslotte werden er gewoon kaartjes verkocht, waarvan de opbrengsten naar de clubs en de KNVB gingen. Geen cent ging echter naar de voetballers zelf.
Vooral tijdens de economische crisis in de jaren dertig van de vorige eeuw leverde dat schrijnende toestanden op. De KNVB verdiende tienduizenden guldens per week aan recettes, terwijl de spelers nergens werk konden vinden. De sporters zouden er maatschappelijk een stuk beter voorstaan als ze een inkomen kregen, maar desondanks bleef het amateurvoetbal de standaard.
Een exemplarisch voorbeeld was op 21 oktober 1936 tijdens een oefenwedstrijd van het Nederlands elftal tegen de Doncaster Rovers, gespeeld in het Kasteel van Sparta. Uit de cijfers blijkt dat er op die wedstrijd ƒ4.471,60 winst werd gemaakt – in onze tijd te vergelijken met zo’n 45.000 euro. Sparta en de KNVB kregen ieder de helft, een lucratieve bezigheid. Voetballer Bep Bakhuys daarentegen ontving slechts ƒ3,15 als reiskostenvergoeding. Feyenoord-doelman Adri van Male kreeg precies dertig cent, omdat hij woonde in de stad waar de wedstrijd werd gespeeld.
Een filmpje van de VPRO over de wedstrijd van 1954
Eerste Nederlandsche Beroepsvoetbal Bond
In 1934 kreeg de KNVB een concurrent in de Eerste Nederlandsche Beroepsvoetbal Bond. Op 26 juli 1934 organiseerde die een profwedstrijd op het veld van de Rotterdamse club Transvalia aan de Kromme Zandweg, in die tijd tevens de plek waar Feyenoord speelde. Daar stonden twee gelegenheidsteams tegenover elkaar: het Haagse Green Star en het Rotterdamse Red Star. Een verzameling spelers van onder meer Xerxes, Excelsior, ADO en VUC kwam tot een uitslag van 4-2 voor Green Star. Onder de enkele honderden toeschouwers was toenmalig Ajax-voorzitter M.J. Koolhaas.
Na die wedstrijd hakte de sportpers genadeloos in op de profvoetballers. Op 2 september 1934 speelde een Nederlands team van gelegenheidsprofs tegen een Belgisch team. Daarna hield het op en werd er bijna twintig jaar geen poging meer gedaan om zo’n wedstrijd te spelen.
Foto van de internationale profwedstrijd van 1934 tussen Nederland en België. Dit is de oudste foto van betaald voetbal in Nederland!
In aanloop naar de ontmoeting van 14 augustus 1954 begon het weer te broeien met enkele profwedstrijden, soms in het geniep. Op 26 juli 1953 bijvoorbeeld was er een gelegenheidswedstrijd in Den Haag, op Duinhorst, onder meer met Faas Wilkes, Kees Rijvers, Bertus de Harder en Cor van der Hart. de KNVB protesteerde tevergeefs.
En op 9 augustus 1954 stapte een aantal spelers in de bus zonder te weten waarheen die zou gaan en waarom. ‘Te Alkmaar is Maandagavond onder grote geheimzinnigheid de profwedstrijd Alkmaar—Amsterdam gespeeld,’ schreef Het Nieuwsblad van het Noorden twee dagen later. ‘Met de assistentie van politie, en een staf van bewakers werden pers en publiek geweerd.’
De wedstrijd tussen Alkmaar en Venlo ’54 leidde echter direct tot de definitieve doorbraak van het betaalde voetbal in ons land, want daarna begonnen de KNVB en de NBVB gesprekken met elkaar die leidden tot een fusie. Weer twee jaar later begon de Eredivisie – de profcompetitie die 63 jaar later nog steeds bestaat. Met recht kunnen we daarom zeggen dat het betaald voetbal in Nederland zijn 65e verjaardag kan vieren.
Waardeer dit artikel!
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je je waardering laten blijken door een kleine bijdrage te doen
