Het WK Voetbal van 1982: wereldkampioen Italië en de schreeuw van Tardelli
Veertig jaar geleden werd Italië voor de derde keer wereldkampioen. Dat voetbal meer is dan een balletje heen-en-weer blijkt wel uit het feit dat het aantal zelfmoorden op het schiereiland met veertig procent daalde na het behalen van de titel. In het voorjaar van 1983 was er zelf een spectaculaire geboortegolf! Italië herwon zijn zelfvertrouwen. Dankzij de schreeuw van Tardelli?
Op 11 juli 1982 raasde een orkaan van geluk door alle Italiaanse gemeenschappen in de wereld, van Melbourne tot New York. Deze triomf kwam volslagen uit het niets, want het calcio leek, geïsoleerd van de rest van de voetbalwereld sinds 1966, achterhaald. Maar in een week, vanaf de victorie op Brazilië, kleurde die wereld azuurblauw. De finale tegen West-Duitsland was het logische sluitstuk van een onvergetelijke omwenteling, die werd getypeerd door de schreeuw van Marco Tardelli, alsof hij de wereld wilde laten weten dat er een nieuwe machthebber in het voetbalrijk was opgestaan.
Marco Tardelli was typisch zo’n Italiaanse voetballer, waarvan tot het WK van 1982 buiten zijn vaderland niemand wist hoe goed hij was. Het voetbal achter de Alpen was voor Nederlandse begrippen in 1982 nog zeer exotisch. Toch was Tardelli voor dat toernooi in Italië een grootheid. Twee zomers eerder had hij met zijn tomeloze inzet de Squadra aan een memorabele overwinning geholpen op Engeland tijdens het EK in eigen land. Dat toernooi werd overschaduwd door het feit dat de Italiaanse bond de topscorers Rossi en Giordano schorste als gevolg van het Totonero-proces en zodoende een verzwakte ploeg afvaardigde. Tardelli was samen met zijn ploeggenoten Zoff, Scirea en Bettega de drijvende kracht van dit gemutileerde team, dat door een arbitrale blunder (hands van Meeuws) een plaats in de finale misliep.
Tardelli was er in Argentinië ook al bij en won in 1977 de UEFA Cup door in de finale tegen Athletic Bilbao de doorslaggevende goal te maken. Hij was het symbool van een nieuw soort voetbal dat bondscoach Bearzot op het schiereiland predikte. En toch waren er maar weinig mensen boven de Alpen die zich het gezicht van Tardelli (met mooie donkerblonde haren) voor de geest konden halen, toen Italië aan het WK in Spanje begon. Dat zou spontaan veranderen tijdens de finale.
Vanwege dat ene moment, de ontlading van een ongekende spanning, dat extatische gevoel van ‘de hele wereld aankunnen’ dat zich van de middenvelder meester maakte toen hij de Squadra in de finale op een 2-0 voorsprong zette en daarmee de wereldtitel binnen handbereik van zijn ploeg had gebracht.
Het verhaal van de schreeuw van Tardelli is te mooi om niet te vertellen, want het was ook een duidelijke boodschap aan de directie van FIAT en het bestuur van Juventus. Tardelli was dus in Italië al een populaire speler, toen hij bevriend raakte met een tienerdochter van een belangrijke directeur van het automobielconcern en een persoonlijke vriend van opperbaas Gianni Agnelli (de man die in die jaren met een knipoog een kabinet kon laten vallen). Het meisje raakte zwanger en Tardelli werd gedwongen om met haar te trouwen. Zo niet, dan zou er een schandaal uitbreken en zijn voetballoopbaan eronder lijden.
Tardelli, van eenvoudige Toscaanse komaf, voelde zich in het nauw gedreven en trouwde met het mondaine meisje, waarvan hij toen al wist dat ze niet bij hem paste. Hij kreeg meteen een goed contract bij Juventus, omdat hij nu voor een gezin moest zorgen. Terwijl Tardelli soms weken in trainingskamp zat, bleef de jonge moeder deel uitmaken van de Turijnse jetset.
Na een paar jaar wilde Tardelli scheiden, maar dat was in het katholieke Italië van 1982 not done. Vlak voor het WK liet hij Agnelli weten dat hij op een nette wijze van zijn vrouw afwilde, want hij had de echte vrouw van zijn dromen ontmoet. Hij kreeg te horen: ‘Je dacht toch niet dat je zomaar van je vrouw af kan. Haar vader beschikt over de beste advocaten van het land. Zet die andere vrouw maar uit je hoofd.’ Tardelli werd vervolgens een salarisverhoging geweigerd en voelde zich weer in het nauw gedreven. Toen Tardelli in de finale scoorde, schreeuwde hij vooral ook deze frustraties uit zijn lichaam. Hij rende virtueel naar de vrouw van zijn dromen.
Twee dagen later eiste hij een salarisverhoging via een interview in Tuttosport en regelde hij netjes de scheiding met zijn schoonvader om vervolgens met zijn nieuwe liefde op vakantie te gaan. Toen de wereld nog in de ban was van zijn schreeuw, werd Tardelli in zijn eigen land al uitgemaakt voor een ‘trouweloze centendief.’ Maar Tardelli maakte alles goed door daarna in dienst van Platini, Boniek en Rossi Juventus aan alle denkbare prijzen te helpen.
Het was ook Marco Tardelli die de Squadra tijdens het WK uit de slaap liet ontwaken. Na een dramatische eerste ronde (met drie gelijke spelen), zorgde Tardelli tegen Argentinië voor de ommekeer met de eerste treffer. ‘Vanaf dat moment ging alles van zelf en nam ons vertrouwen met de minuut toe. Wie kon ons nog wat maken? Dat gevoel overheerste bij de meeste spelers,’ zegt Paolo Rossi later over het WK. ‘We hadden in een klooster gezeten tijdens de eerste ronde en kwamen daarna in een prachtig hotel bij Barcelona. We konden eruit, wandelden over de Ramblas en gingen winkelen. Wij waren van de hel in de hemel gekomen. Toen we in dat hotel aankwamen, voelden we ons eindelijk thuis op het WK,’ vertelt Antonio Cabrini jaren later. ‘Marco regelde veel en hij betrok alle spelers bij de groep. Hij zorgde ervoor dat iedereen zich tussen die kliek van Juve-spelers thuisvoelde en sprak elke dag Rossi moed in. Eens zou zijn dag moeten komen, dat kon niet anders. Zoff was misschien wel de aanvoerder van de groep, maar die zei niet zo veel.
Marco was de leider en daarbij kon je heerlijk ruzie met hem maken. Hij bleef bijna elke nacht tot vijf uur langs het zwembad om te discussiëren,’ herinnert Fulvio Collovati zich. Marco Tardelli smeedde de groep, die dankzij een opmerkelijke metamorfose wereldkampioen werd. Na de overwinning op Brazilië liep hij met het shirt van zijn vriend Falcao het Sarrià-stadion en riep: ‘De Brazilianen, dat zijn wij!’ Die nacht danste het team de hele nacht de samba aan de rand van het zwembad. Alle spelersvrouwen waren welkom, behalve de vriendin van Tardelli. Rondom Nummer 14 van Italië bestaat dus ook een invloedrijk zwembadverhaal.
In het Bernabeu-stadion rende Tardelli letterlijk naar het paradijs. Na zijn treffer twijfelde niemand eraan dat Italië in het laatste kwart van de wedstrijd met een voorsprong van twee goals zou winnen. Het strakke schot had veel weg van een executie. Dit was de beslissing in een matige finale, waarbij Duitsland na de Nacht van Sevilla de kracht ontbeerde om nog eens voluit te gaan. Italië was beter, fitter en had veel meer zelfvertrouwen.
De Squadra incasseerde enkele tegenvallers (blessure van spelmaker Antognoni, vroege uitvallen van Graziani en gemiste strafschop van Graziani) zonder van streek te raken. In de tweede helft sloeg de ploeg op het beslissende moment toe. Uit een snel genomen vrije trap van Tardelli, trok Gentile de bal voor het doel waar Rossi vrijstond om in te koppen. Zijn zesde treffer van dit WK. Pablito for ever!
Na de 2-0 zorgde Altobelli (de invaller voor Graziani) zelfs voor een derde doelpunt. Elk doelpunt had een explosie van vreugde tot gevolg in en rond het veld, maar ook in de hele wereld. Toen de 40-jarige doelman Dino Zoff, die nog een schot van Breitner doorliet, de gouden trofee op het ereterras van koning Juan Carlos kreeg uitgereikt, reden er al toeterende auto’s door Little Italy in New York.
Terwijl voor de wereld de schreeuw van Tardelli het moment van de finale is, dragen veel Italianen een ander beeld voor altijd bij zich: het spontane juichen van de bejaarde socialistische president (en verzetsheld) Sandro Pertini op de eretribune. Opeens kreeg Italië na de jaren van stakingen, bloedige aanslagen, straatterreur, ontvoeringen van Rode Brigades en politieke schandalen voor het oog van de wereld een ander imago. Suddenly, the whole world is Italian, kopte het weekblad Time twee weken na de finale, als gevolg van de enorme feesten onder Italiaanse emigranten in alle delen van de wereld.
In 1982 daalde het aantal zelfmoorden op het schiereiland spectaculair met veertig procent en in het voorjaar van 1983 was er een even spectaculaire geboortegolf.
Waar voetbal al niet goed voor kan zijn.
