Honderd jaar vrouwenvoetbal in Nederland
Op 25 juli 1920 was de eerste geregistreerde vrouwenvoetbalwedstrijd van ons land. Precies een eeuw later schrijft het Nederlandse vrouwenvoetbal opnieuw geschiedenis met de plaatsing voor de Olympische Spelen. In samenwerking met Trouw.
De oudste foto van het Nederlandse vrouwenvoetbal: het elftal van Wittenburg. Deze werd genomen op het clubterrein nabij het Ceramplein en de Zeeburgerdijk in de Indische Buurt. Onbekende fotograaf / De Prins der Geïllustreerde Bladen / De Courant, 1920, Allard Pierson, Universiteit van Amsterdam
Er is voetbalgeschiedenis geschreven op de velden van OSV in Oostzaan, tegenwoordig Amsterdam-Noord. De club had het vrouwenelftal van Wittenburg uitgenodigd voor een vriendschappelijke wedstrijd op 25 juli 1920 tegen een plaatselijk gelegenheidselftal met vrouwelijke leden van de korfbalvereniging Unie. Zonder afmelding kwam Witburgia echter niet opdagen, tot grote teleurstelling van de honderden toeschouwers, onder wie enige raadsleden van de gemeente Oostzaan. Ter plekke werd een tweede gelegenheidselftal geformeerd, zodat er toch nog werd gespeeld, de eerste geregistreerde vrouwenvoetbalwedstrijd van ons land.
Witburgia
Over het prille begin van het Nederlandse vrouwenvoetbal is maar weinig bekend. Medisch historica Jacoba Steendijk-Kuypers besteedde er begin deze eeuw aandacht aan, net als Marjet Derks, inmiddels hoogleraar Sportgeschiedenis in Nijmegen. Ook verschenen er enkele afstudeerscripties, onder wie van profvoetbalster Tessel Middag. Het is daarom hard zoeken naar informatie uit die begintijd.
De Amsterdamse voetbalclub Wittenburg speelt in ieder geval een rol, die vanaf september 1919 slechts drie jaar heeft bestaan. In die korte periode werd er wel een vrouwenelftal samengesteld, in juni 1920. Dat was zo opzienbarend dat verschillende media een teamfoto plaatsten, zoals De Courant en De Prins der Geïllustreerde Bladen. Het is daarmee de oudste Nederlandse foto van vrouwelijke voetballers. Het is alleen onzeker of deze vrouwen ooit een wedstrijd tegen een ander team hebben gespeeld. Dat bestond tenslotte niet. En als ze dan wél een tegenstander hadden gevonden, zoals in Oostzaan, kwamen ze weer niet opdagen.
Indirect heeft het bestaan van Wittenburg wel degelijk geleid tot die eerste vrouwenvoetbalwedstrijd op Nederlands grondgebied, want er werd uiteindelijk toch gespeeld. Het ene team speelde in het wit en het andere in het zwart, met een verslaggever van Algemeen Handelsblad als ooggetuige. ‘De vrouwelijke voetballers werden met muziek begeleid op het terrein gebracht. Om 2.15 uur ving de wedstrijd aan. Al dadelijk ontwikkelde zich een aardig spel.’ Het team van Unie scoorde na tien minuten het eerste en enige doelpunt. Er is helaas geen foto van gemaakt.
Vrouwenverbod
Deze primeur zorgde niet voor de doorbraak van het vrouwenvoetbal in ons land – integendeel. De voetbalbond stond het niet toe en dreigde zelfs met zware straffen voor clubs die toch ruimte boden aan vrouwelijke spelers. Ook burgemeesters legden een speelverbod voor vrouwen op, zoals Amsterdam in 1935. Zo was het nagenoeg onmogelijk om ergens een vrouwenwedstrijd te regelen.
En dan kregen deze vrouwelijke pioniers ook geen enkele steun van de feministische beweging uit hun tijd. Na onderzoek van De Groene Amsterdammer in 1921 onder 23 feministische leiders bleek dat er slechts twee het vrouwenvoetbal steunden. Een halve eeuw later was er weinig veranderd, want ook toen toonde de vrouwenbeweging geen enkele interesse voor de structurele discriminatie van hun seksegenoten op het voetbalveld. En zelfs in 2016 had het feministische vrouwenblad Opzij een blinde vlek voor de sport door geen enkele sportvrouw op te nemen in een overzicht van de honderd meest invloedrijke Nederlandse vrouwen.
Vanaf 2017 is er wel veel veranderd, sinds de Europese titel voor de Nederlandse voetbalvrouwen. Precies honderd jaar na de wedstrijd in Oostzaan had er opnieuw geschiedenis geschreven moeten worden, want net deze week zou het olympisch vrouwenvoetbaltoernooi beginnen. Nederland heeft zich voor de eerste keer geplaatst als nieuw hoogtepunt, maar moet eerst nog een jaar wachten.
https://twitter.com/YentlB22/status/1286639780156121090
