In 1960 ging Feyenoord ook naar Moskou – als eerste Westerse ploeg ooit

Feyenoord is gekoppeld aan CSKA Moskou. Precies zestig jaar geleden gingen de Rotterdammers ook al naar die stad, als eerste westerse ploeg in de Sovjet-Unie. Dit artikel is gratis, maar een bijdrage wordt zeer gewaardeerd, onderaan deze pagina.

Foto via Gemeentearchief Rotterdam, daarna ingekleurd zonder nabewerking

Door Vincent Robijn

De geschiedenis van voetbalclub Feyenoord is vastgelegd in vele krantenartikelen, foto’s, films, geluidsfragmenten en andere bronnen. Een deel van dit historisch materiaal wordt bewaard in het Gemeentearchief Rotterdam.

Eén van de meest interessante bronnen over Feyenoord in de collectie van het gemeentearchief is een dossier met stukken over de tournee, die de ploeg in juli 1960 door de Sovjet-Unie maakte. Hieruit blijkt dat Feyenoord de eerste westerse voetbalclub was die wedstrijden speelde binnen de grenzen van de toentertijd zo gevreesde communistische wereldmacht.

Honderdduizend gulden

Feyenoord was in contact gekomen met de Russen via een contactpersoon in Amsterdam, die regelmatig sportploegen uit de Sovjet-Unie naar het westen haalde. Zo blijkt uit het verslag, dat Feyenoord-bestuurder C.A. Prins in 1977 schreef en dat in het dossier is gevoegd. Prins was in 1960 voorzitter van de commissie voor buitenlandse wedstrijden.

De Amsterdamse contactpersoon meldde dat het stedelijk elftal van Moskou, dat bestond uit de beste spelers van Spartak en Dinamo Moskou, bereid was om in Nederland een wedstrijd te komen spelen tegen een vergoeding van 100.000 gulden. De penningmeester van de commissie voor buitenlandse wedstrijden reageerde direct afwijzend, omdat aan andere buitenlandse clubs doorgaans niet meer dan 20.000 gulden werd betaald. Prins en de andere commissieleden hadden echter wel oren naar een sportieve confrontatie met de Russen.

Uiteindelijk werd de Moskovieten een bedrag van 75.000 gulden geboden – op voorwaarde dat Feyenoord drie wedstrijden in de Sovjet-Unie mocht komen spelen, waarbij de reis- en verblijfskosten volledig door de gastheren zouden worden betaald. Ook GVAV uit Groningen en SC Enschede werden in deze regeling betrokken en mochten in de Sovjet-Unie komen voetballen.

Lev Yashin

Op 17 maart 1960 speelde Feyenoord in een uitverkochte Kuip tegen het stedelijk elftal van Moskou. Omdat clubteams uit de Sovjet-Unie tot 1965 niet aan de Europese bekercompetities deelnamen, waren dergelijke vriendschappelijke wedstrijden voor de Russen de enige mogelijkheid om zich buiten de officiële interlandwedstrijden met West-Europese ploegen te meten.

Het Moskouse team dat in de Kuip verscheen bestond voor het merendeel uit spelers die enkele maanden later met het Russische nationale ploeg in Frankrijk het eerste Europees Kampioenschap zouden winnen. Een van hen was de legendarische keeper Lev Yashin van Dinamo Moskou, die enkele jaren later tot Europees voetballer van het jaar zou worden gekroond. Feyenoord verloor de wedstrijd met 0-1.

In het late voorjaar van 1960 reisde C.A. Prins naar Moskou om het tegenbezoek van Feyenoord aan de Sovjet-Unie voor te bereiden. Prins maakte daarbij handig gebruik van zijn contacten bij de KLM. Hij regelde dat hij kon meevliegen met de eerste vlucht van de nieuwe Lockheed Electra van de KLM naar Moskou.

Aan boord bevonden zich tal van prominenten, waaronder de directeur van de Nederlandse afdeling van American Express en de bekende journalist Eduard Elias van Elsevier. Prins omschrijft het bezoek aan Moskou in zijn verslag als “een zeer goed verzorgd snoepreisje”. In het vliegtuig werd volop kaviaar en wodka geserveerd.

Prins bracht in Moskou twee maal een bezoek aan het beroemde Bolshoi Theater, dat een grote indruk op hem maakte. Het overleg met de Russische voetbalbond over het programma van de tournee die Feyenoord door de Sovjet-Unie zou maken, duurde slechts anderhalf uur. De Russen beloofden alle onkosten voor hun rekening te nemen en schonken elk teamlid bovendien 600 roebel zakgeld. De ‘ontspanningspolitiek’ van Nikita Chroesjtsjov was duidelijk ook doorgedrongen tot de Russische voetbalbond.

Naar Rusland

Op 18 juli vertrok Feyenoord naar de Sovjet-Unie. Op 20 juli werd de eerste wedstrijd gespeeld in Leningrad (nu Sint-Petersburg) tegen het plaatselijke Admiral. Feyenoord won met 1-0. Volgens het Rotterdams Nieuwsblad van 21 juli reageerde het Russische publiek zeer enthousiast op het technisch verzorgde spel van Feyenoord.

Op 24 juli speelden de Rotterdammers in Tiflis (Tbilisi, Georgie) tegen Dinamo. Volgens Prins was het die avond “bloedjeheet”, waardoor de wedstrijd werd verloren (3-1). De laatste wedstrijd werd op 27 juli gespeeld in Moskou tegen het bijzonder sterke Dinamo Moskou. Die wedstrijd eindigde in 2-2.

Op de avond voordat de Feyenoorders weer naar Nederland vertrokken organiseerde het bestuur van de Vereniging USSR-Nederland een receptie, zo blijkt uit het informatiebulletin van de Russische ambassade in Nederland, dat ook in het archiefdossier is gevoegd. Sovjet-voetbalbobo Andrey Starostin, een voormalige verdediger, sprak bij die gelegenheid de gebruikelijke vriendelijke woorden: “Wat de uitslagen van de matches ook geweest mogen zijn, het totaal-resultaat van onze ontmoetingen is ten nutte gekomen aan de vriendschap en aan het uitbreiden en versterken van de sportieve contacten en banden tussen de voetballers van onze beide landen.”

Voor Feyenoord, dat in het seizoen 1959-1960 na een beslissingswedstrijd het kampioenschap aan Ajax had moeten laten, betekende de tournee door de Sovjet-Unie het begin van een succesvolle Europese campagne. Vanaf 1960 ontwikkelde Feyenoord zich tot een nationale en Europese voetbalgrootmacht. De rest van deze geschiedenis is alom bekend.