Law Adam werd in de jaren dertig beroemd vanwege zijn schaarbeweging

Voetballer Willy Schmidt is op 93-jarige leeftijd overleden, volgens eigen zeggen uitvinder van de schaarbeweging. Het is heel goed mogelijk dat hij die zelf heeft bedacht, maar dat neemt niet weg dat Law Adam deze in de jaren dertig al toepaste. Gratis verhaal, maar een donatie is wel zo vriendelijk – onderaan deze pagina.

Nou, vertel het maar: zien we hier hoe Law Adam met een schaarbeweging zijn tegenstander dolt? Fragment van Nederland – België van 17 april 1932

Zoals zo veel voetballers vroeger werd Law Adam geboren in Nederlands-Indië, op 11 juni 1908. Hij belandde al snel in Den Haag, waar hij een belangrijke speler werd bij HVV. Als negentienjarige vertrok Adam naar Zwitserland voor zijn studie en sloot zich daar aan bij de Grasshoppers. In dat land groeide hij uit tot een van de beste rechtsbuitens van Europa en werd zelfs opgeroepen voor het Zwitserse elftal.

Zoals Het Vaderland in 1941 schreef: ‘Zijn populariteit was hier zelfs zoo groot, dat de technische commissie van den Zwitserschen Voetbalhond zich in het jaar 1929 gerechtigd achtte bij wijze van hooge uitzondering gebruik te maken van de bevoegdheid die het reglement der wedstrijden om den Europabeker (tusschen Hongarije, Italië, Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en Zwitserland) bood om een reeds geruimen tijd in Zwitserland wonenden en spelenden buitenlander in het Zwitsersche nationale elftal op te nemen.’

Adam speelde slechts één interland voor Zwitserland, maar toch is het opmerkelijk, omdat hij daarna zijn internationale loopbaan vervolgde bij het Nederlands elftal. Zijn debuut was tegen –  nota bene – Zwitserland. Voetbaljournalist Ad van Emmenes merkte hierover op: ‘Tegen dit besluit rees oppositie van voetbalpolitieke kant. Er werden door leden van de Bondsvergadering vragen gesteld aan het Bondsbestuur of het nu zo maar mocht, dat iemand in het Nederlands Elftal werd gekozen, die niet eens speler was van een Nederlandse club.’

Ondanks deze discussie selecteerde de KNVB deze Nederlandse Zwitser, zodat Adam tegen zijn eigen land debuteerde. Zwitserland won met 6-3. En wat is er dan beter dan buitenlanders de schuld geven, dacht W. Dorenbos, de voorzitter van Blauw-Wit uit Amsterdam. Hij vroeg onder meer aan het KNVB-bestuur: ‘Acht het bestuur het geen ernstig precedent dat geschapen is door de verkiezing van ’n speler in het Nederlandsch elftal, die reeds gedurende 3 jaren niet meer in Holland in competitiewedstrijden is uitgekomen?’

Wat hierop het antwoord was, kan ik helaas niet achterhalen, maar waarschijnlijk haalde het bondsbestuur achteloos zijn schouders op. Adam bleef namelijk in Oranje en speelde tien interlands als speler van de Grasshoppers. In 1933 moest hij stoppen met Oranje nadat bij hem een slecht functionerend hart was geconstateerd. Het zou later zijn dood worden.

De schaarbeweging

Law Adam wordt beschouwd als uitvinder van de schaarbeweging, in ieder geval in Nederland. Het begrip bestond toen zelfs al, zoals in een verslag in 1932 over een wedstrijd van het Nederlands elftal tegen België. ‘De Hagenaar maakt het leer op fraaie wijze vrij,’ aldus De Maasbode, ‘dribbelt met schaarbeweging van beenen naar voren, om plots het spel weer open te gooien naar den linkervleugel.’

Van die wedstrijd is filmbeeld, waaruit ik bovenstaand fragment heb gehaald. Het lijkt of Adam hier inderdaad in volle snelheid zijn Belgische tegenstander met een schaarbeweging uitschakelt. Het is alleen heel moeilijk te zien, maar als het inderdaad zo is, kijken we naar de oudste opname van de schaar.

Hieronder de complete film, met de bewuste actie aan het einde (hier zelf downloaden).

In het boek Als de kraaien overvliegen uit 2005 gaf ooggetuige Max Colthoff ook nog een beschrijving van deze acties van Adam: “Als ik het goed heb (beweegt linkerbeen in cirkelvorm tegen de klok in) ging het zo, dat-ie de bal opdreef en met zijn linkervoet rechts om die bal heenging. Doordat-ie dit deed van binnen naar buiten, ging de tegenstander daarin mee, en dan liep Law met de bal aan het rechterbeen door langs de tegenstander in kwestie. Die man was uitgespeeld, doordat-ie niet naar de bal keek, maar naar het lichaam. Het gebeurde altijd aan de rechterkant van het veld. De tegenstander ging de linkerkant uit en dan ging hij er rechts voorbij.”

Helaas voor zijn medespelers maakte Adam het ook wel eens te gek, zodat zijn acties stierven in schoonheid. Na een indrukwekkende dribbel liep hij zich volkomen vast en kon de tegenstander er met de bal vandoor.

Gestorven op het veld

Adam was één van de beste voetballers van zijn tijd, ondanks zijn slechte hart. Nadat hij naar Nederlands-Indië was verhuisd, bleef hij met zijn sport doorgaan. Dat was niet verstandig, want tijdens een wedstrijd op 15 mei 1941 stierf hij.

Ook hiervan is een ooggetuigeverslag bewaard gebleven. Matty Verkamman citeerde scheidsrechter W.A. Lambeck, die in Soerabaja de wedstrijd tussen Thor en Anasher leidde. In de achtste minuut van de tweede helft verliet Adam het veld, nadat hij al twee keer had gescoord en drie assists had gegeven. Hij liep met de hand op zijn hart en de scheids vroeg of het ernstig was. “Nee, maar mijn hart begint zich te roeren en ze hebben nu een mooie voorsprong, dus kan ik mij nu wel aankleden.”

Lambeck schreef in een brief aan tijdschrift De Scheidsrechter wat er daarna gebeurde: ‘Toen ik na het laatste fluitsignaal in de kleedkamer kwam, lag Law Adam op de masseertafel, geheel blauw. De onmiddellijk ontboden geneesheer en de hartspecialist probeerden de levensgeesten op te wekken door hem injecties in de hartstreek te geven. Een halfuur later kon slechts de dood worden geconstateerd. Zijn clubliefde had hij met de dood moeten bekopen.’

Law Adam is slechts 32 jaar geworden.