Merkwaardig kuddegedrag in 1944: vol Ajax-stadion negeert luchtalarm
We moeten sociale afstand van elkaar houden, maar toch zijn er nog steeds mensen die dat negeren. Voorbeelden van zulk merkwaardig kuddegedrag bestaan ook in de sportgeschiedenis met publiek, dat weigerde te vertrekken na een luchtalarm. Dit verhaal is gratis, maar een vrijwillige bijdrage is welkom, onderaan deze pagina.
In de Tweede Wereldoorlog liepen de bezoekers van voetbalwedstrijden serieus gevaar, want tijdens een wedstrijd kon het stadion worden geraakt door vliegtuigbommen. In november 1943 nam de voetbalbond daarom maatregelen met het invoeren van een luchtalarm.
In het officiële orgaan van de bond werden de volgende instructies bekend gemaakt voor de clubs in geval luchtalarm tijdens voetbalwedstrijden. ‘1e. Bij vooralarm kan de wedstrijd doorgang blijven vinden. 2e. Bij luchtalarm moet de wedstrijd onverwijld worden gestaakt. Indien tengevolge van het staken van het spel een op hetzelfde terrein daarna te spelen wedstrijd niet op tijd zou kunnen beginnen, moet eerstbedoelde wedstrijd, indien deze niet uitgespeeld zou kunnen worden, vóór het vastgestelde aanvangsuur van den daarop volgenden wedstrijd, definitief worden gestaakt.’
Enkele maanden later werden in het Ajax-stadion de maatregelen in de praktijk toegepast, op 26 maart 1944 tijdens een kampioenswedstrijd van de Amsterdamse voetbalclub De Volewijckers tegen Heerenveen. Tip de Bruin was als Amsterdamse supporter aanwezig en zei hierover in 1995: “De Luchtbeschermingspost in het stadion had voor de wedstrijd bekendgemaakt, dat bij eventueel luchtalarm de open tribunes moesten worden ontruimd. Het publiek moest zich onder de tribunes opstellen, dit voor eventueel neervallende stukken granaat van het Luchtafweergeschut.”
Foto via het Noord-Hollands Archief
Elf minuten na het begin gingen inderdaad de sirenes van het alarm af. De Engelsen vielen de havens van IJmuiden aan, zou later blijken. De spelers en het leidende trio spoedden zich naar de kleedkamer, maar een groot deel van de 25.000 toeschouwers bleef lekker zitten. Een rustige stem verzocht daarop tevergeefs het publiek de tribunes te ontruimen. De verzoeken veranderden in dreigen en toen vond de burgemeester van Amsterdam het genoeg en werd de wedstrijd definitief afgelast.
Het Twentsch Dagblad veroordeelde het supportersgedrag: ‘Goed beschouwd is het iets zeer merkwaardigs, dat in dezen tijd de sportbeoefening vrijwel onbeperkt doorgang kan vinden, dat er wedstrijden om het voetbalkampioenschap van Nederland kunnen worden gespeeld en vele duizenden verpoozing op de sportvelden kunnen vinden. Het zal echter éen ieder wel duidelijk zijn, dat indien er gevaar uit de lucht dreigt of afweergeschut in actie is, het publiek zich bij sportwedstrijden zeer disciplinair moet gedragen, daar dit anders de meest rampzalige gevolgen kan hebben.’
Ruim 75 jaar later is De Volewijckers – Heerenveen nog steeds de enige voetbalwedstrijd uit de Nederlandse geschiedenis, die werd gestaakt vanwege een luchtalarm. Beter gezegd: vanwege merkwaardig kuddegedrag.
