Nederland stuurde in 1978 geen regeringsdelegatie naar de finale van het WK voetbal in Argentinië

Nederland stuurt een regeringsafvaardiging naar het WK voetbal in Qatar. Bij de finale van het WK van 1978 in Argentinië gebeurde dit niet, ook al speelde Nederland daarin. Het was een boycot zonder het een boycot te noemen.

Nederlandse supporters onderweg naar de WK-finale van 1978 in Argentinië. Foto Hans Peters via het Nationaal Archief

Nederland bereikte in 1974 de finale van het WK-voetbal in het buurland West-Duitsland. Maar liefst dertien leden van het kabinet Den Uyl nodigden zichzelf hiervoor uit. In hoog tempo was er een programma in elkaar geramd. Op zondagmorgen vertrok eerst prins Bernard in het regeringsvliegtuig van Schiphol naar München. Het toestel keerde meteen daarna terug om de ministers Den Uyl, Van Agt, Van Doorn, Van der Stoel, Van Kemenade, Duisenberg, Westerterp, Lubbers en Pronk en de staatssecretarissen Van Rooijen, Van Dam en Schaefer op te halen.

Ze hoopten allemaal dat ze na de wedstrijd nog even in de Nederlandse kleedkamer mochten kijken. Het was handig dat ze dit vooraf al hadden gezegd, want niet elke kleedkamer is groot genoeg om naast een compleet elftal ook nog eens dertien politici toe te laten, die allemaal vooraan willen staan.

Dit gezelschap behoorde tot een groep van in totaal 2009 eregasten voor deze finale. ‘Het voltallige West-Duitse kabinet,’ somde Limburgsch Dagblad op, ‘Bundespresident Walter Scheel, de in de Duitse plaats Fuerth geboren Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Henry Kissinger (compleet met 45 man personeel), onze eigen prins Bernhard, prins Rainier en prinses Gracia van Monaco met hun dochter Caroline, twee broers van de sjah van Perzië, een groot aantal buitenlandse ministers en voorname kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders.’

Werkelijk iedereen wilde er in 1974 bij zijn om met eigen ogen te zien dat Nederland er toch weer intuinde.

De finale van 1978

Dat was tijdens de finale van het WK voetbal van 1978 in Argentinië heel anders, ook al waren daar politieke leiders aanwezig. Kurt Waldheim had een uitnodiging aanvaard als secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Kissinger had opnieuw zijn komst aangekondigd. De pauselijke nuntius, monseigneur Pio Laghi, stond ook op de gastenlijst.

‘Verder hebben de presidenten van Uruguay en Bolivia, respectievelijk Aparicio Mendeze en Hugo Banzer, laten weten graag als gasten van de Argentijnse regering op te treden,’ aldus Algemeen Dagblad. Deze voetbalwedstrijd werd daarmee een Who is Who van de grootste dictators van hun tijd. De Argentijnse leider en gastheer Videla behoorde daartoe, net als Mendeze en Banzer. Pio Laghi werd later beschuldigd voor zijn rol in de Argentijnse dictatuur.

Vanuit Nederland kwam er niemand naar deze finale. Het kabinet had het te druk met de besprekingen over de bezuinigingen, luidde de officiële verklaring, maar dat was natuurlijk onzin. Vier jaar eerder werden er maar liefst dertien vertegenwoordigers uit één regering gestuurd, voor wie in alle snelheid een programma was samengesteld. Het kwam daarom niet bepaald geloofwaardig over dat ze in 1978 opeens allemaal zo ontzettend druk waren. Dat gold ook voor staatssecretaris Wallis de Vries, verantwoordelijk voor sportzaken, met zijn constatering dat hij op korte termijn niet meer kon afreizen naar Buenos Aires.

Er was in 1978 gewoon sprake van een Nederlandse politieke en diplomatieke boycot van het WK voetbal, alleen zonder het zo te noemen.

Potentieel politiek probleem

De KNVB had ondertussen een potentieel politiek probleem. ‘Het Ministerie van buitenlandse zaken in Den Haag krijgt vandaag nog KNVB-voorzitter Hogewoning aan de lijn met een aantal specifieke vragen,’ schreef NRC Handelsblad daarover. Wat was bijvoorbeeld het protocol als Videla de hand wilde schudden van de Nederlandse spelers of zelfs de prijs overhandigen, mits die door Nederland werd gewonnen? Dan krijg je misschien van die vervelende foto’s. (Zoals in 2014 met de koning en Poetin, denken we er nu dan bij.)

Volgens minister Van der Klaauw van Buitenlandse Zaken konden de spelers gewoon meedoen aan de ceremonie, zoals die door de FIFA was uitgestippeld. Dan kwam alles wel goed. De FIFA hield zich er alleen niet aan, want Videla zelf reikte de beker uit, waar Van der Klaauw rekening had gehouden met FIFA-voorzitter João Havelange.

Het maakte gelukkig niets uit, want het Nederlands elftal liet zich niet zien bij de cérémonie protocollaire. Meteen na het laatste fluitsignaal verdwenen de spelers naar de kleedkamer. ‘President Videla van Argentinië wachtte tevergeefs op de komst van de Nederlanders en moest zich beperken tot het overhandigen van de wereldbeker aan zijn zegevierende landgenoten,’ meldde Trouw.

Zo boycotte iedereen van alles zonder het een boycot te noemen. Want zo doen we dat nu eenmaal in Nederland.