Nederlands-Indië was in 1938 het eerste Aziatische land op het WK voetbal

Het WK voetbal is dit jaar in Azië. Nederlands-Indië was in 1938 het eerste Aziatische land, dat deelnam aan dit evenement. Bij de enige wedstrijd van dit team klonk het Wilhelmus.

Het elftal van Nederlands-Indië bijeen in het clubhuis van UD te Deventer, enkele weken na het WK voetbal. Foto uit de KNVB-collectie via het Nationaal Archief

Het voetbal in Nederlands-Indië was in de jaren dertig van de vorige eeuw de kinderschoenen maar net ontgroeid. Er waren zo’n 400 clubs die circa 4.000 leden telden. Van een echte competitie was geen sprake, daar was het eilandenrijk te groot voor. Wel werden er op Java en Sumatra stedelijke competities gehouden. De winnaars speelden om het kampioenschap van Nederlands-Indië.

Begin jaren dertig werd de Nederlands-Indische Voetbal Unie (NIVU) opgericht. Het Indische voetbal kwam zo in contact met de internationale voetbalfamilie. In 1934 deed de archipel voor het eerst mee aan een internationaal voetbaltoernooi: de tiende Oosterse Olympiade in Manila. Nederlands-Indië werd daar, achter winnaar China, tweede.

Wereldkampioenschap

Vier jaar later mocht het team echt aan de bak en meedoen met de grote landen op het WK voetbal in Frankrijk. Het was echter meer geluk dan wijsheid dat het Nederlands-Indisch elftal op het toernooi terechtkwam. De eilandenarchipel wist zich namelijk te ‘kwalificeren’ zonder een wedstrijd te spelen. Nederlands-Indië mocht naar Frankrijk omdat Engeland, Schotland. China, Japan, Costa Rica, Argentinië, Uruguay, Colombia, Mexico, El Salvador, Spanje en de Verenigde Staten om uiteenlopende redenen van deelname afzagen.

Zo kon het gebeuren dat Nederlands-Indië op zondag 5 juni kon aantreden tegen Hongarije. Het was direct er op of er onder, want er werd gespeeld via het knock-out systeem, dus de verliezer kon gelijk de koffers weer pakken.

Wilhelmus

In het Velodrome Municipale te Reims, onder het toeziend oog van 20.000 toeschouwers, betrad Nederlands-Indië het veld. Het team speelde met oranje shirt, witte broek en lichtblauwe kousen. Bij de aanvang van de wedstrijd werd het Wilhelmus gespeeld. Op voorhand was bekend dat de Aziaten het niet makkelijk zouden krijgen. Hongarije gold in die tijd als voetbalgrootheid en was een serieuze kanshebber op de wereldtitel. Dit team maakte dan ook gehakt van zijn Aziatische tegenstander.

In Nederlands-Indië zelf konden voetbalsupporters via de Wereldomroep luisteren naar het liveverslag van Han Hollander. Na 45 minuten stond het al 4-0. In de tweede helft besloten de Hongaren het wat rustiger aan te doen. Ze namen gas terug en scoorden nog ‘slechts’ tweemaal. Nederlands-Indië wist daar niets tegen in te brengen.

Na negentig minuten spelen kon de ploeg, na met 6-0 om de oren te hebben gekregen, weer na huis. Een hard gelag. Weken per boot onderweg voor één potje voetbal. Maar het was het allemaal waard. Na afloop schreef aanvoerder Nawir in zijn reisverslag: ‘Het ging om de sport, die levensvreugde schept en niet ontaardt in verbeten gezichten van op zuiver successen beluste die hards.’

Een mooie gedachte, maar het tijdschrift Sportkroniek oordeelde hard over de prestaties van het team: ‘Het zwakste punt is dat men zeer zwak positiespel speelt, of eigenlijk: de spelers weten helemaal niet wat positiespel is. Wat men doet indien men den bal niet heeft is net zoo belangrijk als wanneer men hem wel heeft. En dat weten de Indische jongens nog niet, want als ze den bal niet hebben doen ze gewoonlijk…niets!’

Radioverslaggever Han Hollander was een stuk aardiger en complimenteerde de spelers vanwege hun strijdlust. De wedstrijd was volgens hem ook zeker niet cadeau gegeven aan het team dat ‘reeds thans als den aanstaanden wereldkampioen wordt beschouwd’.

Olympisch Stadion

Ondanks deze nederlaag klonk het Wilhelmus toch twee keer op het WK. Het zogenaamde grote Oranje was namelijk ook aanwezig op het eindtoernooi en moest het opnemen tegen Tsjecho-Slowakije. Ook dat werd een deceptie, want er werd met 3-0 verloren van de Oost-Europeanen. Italië werd uiteindelijk wereldkampioen, door in de finale nota bene (had Hollander bijna gelijk gekregen) Hongarije met 4-2 te verslaan.

Enkele weken na deze dubbele uitschakeling speelde Nederland in het Olympisch Stadion tegen Nederlands-Indië, waarbij het grote Oranje zich minder coulant toonde dan de Hongaren. Met maar liefst een 9-2 nederlaag kon het kleine Oranje weer voor een paar weken op de boot voor de lange reis naar huis. Gelukkig was er niemand van dit team met slechte herinneringen, want alle spelers hadden de hand van prins Bernhard geschud en dat was voor hun toch het absolute hoogtepunt geweest.