Nederlands-Indië werd in 1924 lid van de FIFA, maar Indonesië pas in 1952

Indonesië is precies een eeuw lid van de FIFA. Dit lidmaatschap begon al bij de voorganger Nederlands-Indië.

Onbekend voetbalelftal in Nederlands-Indië. Foto uit het Publieke Domein via Leiden University Libraries

De geschiedenis van Indonesië valt uiteen in twee delen. Tot 1942 was het een kolonie van Nederland, waaraan een einde kwam door de Japanse inval. Na de oorlog riep het land de zelfstandigheid uit als Indonesië, waarop Nederland een koloniale oorlog begon.

Zo is het ook bij de officiële voetbalbond, die eerst onderdeel was van Nederlands-Indië en daarna van Indonesië. Precies een eeuw geleden zond de Nederlandsch-Indische Voetbal Bond (NIVB) een verzoek aan de FIFA voor een lidmaatschap. Op 24 mei 1924 werd dat toegekend op een congres in Parijs, vlak voor aanvang van de Olympische Spelen in die stad. Op diezelfde bijeenkomst werden ook de Ierse Vrijstaat (Ierland), Peru, Bulgarije, Australië en Griekenland toegelaten.

Koloniaal mijnenveld

Dat leverde een interessante discussie op, want zo werd een kolonie van Nederland zelfstandig lid van de wereldvoetbalgemeenschap. Nederlands-Indië meende daarom dat het zo het recht had gekregen om in 1928 een eigen voetbalelftal naar de Olympische Spelen te sturen, die in Amsterdam werden gehouden. Volgens het Nederlands Olympisch Comité kon daarvan geen sprake zijn, maar daar was het Bataviaasch Nieuwsblad uit de kolonie zelf het helemaal niet eens.

‘De N.I.V.B. is tot de F.I.F.A. toegetreden en als zoodanig zou de Bond bet recht hebben een elftal naar Amsterdam te zenden, daar Indië blijkbaar door de F.I.F.A. als een afzonderlijke natie wordt beschouwd.’ De krant voerde een extra argument aan: ‘Waarom zouden Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland etc. wel zelfstandig aan de Spelen mogen deelnemen, en zou aan Indië dat recht zijn ontzegd.

Ierland heeft zelfs aan de laatste Olympische voetbalwedstrijden deelgenomen.’
Zo belanden we via de internationale sport in een koloniaal mijnenveld, want inderdaad stond Groot-Brittannië het in die tijd toe aan landen als Brits-Indië, Australië en Ierland om mee te doen aan de Olympische Spelen – allemaal onderdeel van het Britse rijk. Frankrijk had dan weer een hele andere houding, want dat weigerde Algerije om zelfstandig mee te doen. Zo werd de marathon van 1928 gewonnen door Ahmed Boughéra El Ouafi uit Algerije, maar dan wel als vertegenwoordiger van Frankrijk.

Nederland volgde liever die strenge Franse lijn dan de losse Engelse opvatting en wilde ook niets weten van een eigen Indisch elftal. Dat werd dan ook niet toegelaten tot de Spelen van 1928.

Het WK van 1938

Zes jaar later was de situatie alweer heel anders, want in 1934 deed Nederlands-Indië voor het eerst mee aan een internationaal voetbaltoernooi. Dat was op de tiende Oosterse Olympiade in Manila, waar het tweede werd, achter winnaar China.

Weer vier jaar later was Nederlands-Indië aanwezig bij het WK voetbal in Frankrijk. Dit land was daarmee de eerste Aziatische vertegenwoordiger op het WK voetbal, dat in 1938 precies acht jaar oud was en zijn derde editie kende. De NIVB was inmiddels wel vervangen door de Nederlandsch-Indische Voetbal Unie NIVU.

In het Velodrome Municipale te Reims, onder het toeziend oog van 20.000 toeschouwers, betrad Nederlands-Indië het veld voor een wedstrijd tegen Hongarije. Het team speelde met oranje shirt, witte broek en lichtblauwe kousen. Bij aanvang werd het Wilhelmus gespeeld, net als bij het Nederlands elftal.

De Aziaten waren kansloos, want Hongarije was die tijd een voetbalgrootheid en zelfs een serieuze kanshebber op de wereldtitel. Het werd 6-0, waarmee Nederlands-Indië meteen was uitgeschakeld.

Indonesië

De koloniale oorlog in Indonesië werd ook in het voetbal gevoerd. Onder de naam Voetbalbond van Indonesië werd de FIFA in 1949 wederom verzocht om lidmaatschap. Over deze bond was alleen veel onduidelijkheid, ook in Indonesië zelf. Deze organisatie leek namelijk nog gewoon onder controle van de Nederlanders alsof de koloniale toestand onveranderd was gebleven na de Japanse capitulatie in 1945.

‘De Voetbalbond van Indonesië werd opgericht door enkele Nederlanders en een aantal Indonesiërs,’ meenden verschillende Nederlandse dagbladen. ‘Men mag dus aannemen, dat de oprichters voornamelijk voortkomen uit die kringen, welke vóór 1940 ook de leiding hadden van de voetbalsport in Nederlands Indië.’ Toch hoopte deze bond op deelname aan het WK van 1950 in Brazilië, maar daar ging de FIFA niet mee akkoord. Indonesië werd uitgesloten van dit toernooi.

PSSI

De Indonesische voetballers richtten in 1930 hun eigen bond op, de Persatuan Sepak Bola Seluruh Indonesia (PSSI). In de Nederlandstalige pers werd die de Inheemsche Voetbalbond genoemd, die met scheve ogen werd bekeken. De angst was dat deze bond via het voetbal de onafhankelijkheidsstrijd wilde voeren door te spelen met de rood-witte vlag van de nationalisten.

In 1937 spraken de NIVU en PSSI af dat zij elkaar erkenden via een Gentlemen’s Agreement. ‘Door deze overeenkomst wordt de mogelijkheid geschapen aan e.v. door een der toporganisaties georganiseerde wedstrijden tegen buitenlanders door andere toporganisaties te doen deelnemen.’

Op 2 september 1950 werd de PSSI de nationale bond van Indonesië, waarmee er een einde kwam aan de Nederlandse invloed op het voetbal. Meteen werd er een eerste nationale elftal samengesteld.

Op 24 juli 1952 was er opnieuw aansluiting op een congres van de FIFA in Helsinki. En zo werd één land twéé keer lid van de wereldvoetbalbond.