Pak een oud sportboek en zoek naar het mooiste voetbalshirt uit 1900

Maak zelf eens een Rijksmuseum van de Sport. Pak een voetbalboek uit 1900 en laat er kunstmatige intelligentie op los. Ik doe het wel even voor.

Het is de Maand van het Digitaal Erfgoed. Met kunstmatige intelligentie kleuren we de sport van 125 jaar geleden weer in.

Zo begon de Nederlandsche Voetbalbond (de koninklijke K is van 1929) eind negentiende eeuw met het uitgeven van een jaarlijkse Voetbal-Almanak. Die kan je hier vinden bij Delpher.

De informatie zelf is waardevol, omdat we zo kunnen herleiden hoe de voetbalwereld 125 jaar geleden functioneerde. Alle toenmalige clubs staan erin. Sommige namen kennen we nog steeds als Sparta, HVV of Frisia. Er staan ook leuke instinkers in als Ajax en Go Ahead, respectievelijk uit Leiden en Wageningen.

Met terugwerkende kracht zijn de sportieve resultaten het minst belangrijk, want het zal allemaal wel wie er toen met 2-0 won of juist verloor. Dat geeft geen extra inzicht in het voetbal van die tijd, wat dan weer wél het geval is bij de correspondentieadressen van al die clubs. Zo zien we tenslotte waar de voetballers van 1900 woonden – in de meeste gevallen aangenaam op stand.

Dat geldt ook voor de scheidsrechters, die allemaal staan opgesomd.

HBS, Haarlem en Ajax Leiden

Aan de linkerhand

Het hoofdstuk Terreinen en Kleedlokalen uit de editie 1900-1901 (ik pak er maar een willekeurig exemplaar bij) is helemaal leuk. We traceren zo niet alleen de thuislocaties, maar ook hoe de bezoekende ploegen daar moesten komen – vóór de introductie van de auto.

Quick uit Amersfoort speelde bij de Leusdense Weg. ‘Stationstraat, rechtsaf Utrechtsche Weg, linksaf Groote Bergstraat, rechtsaf Leusdensche weg: ± 15 min. voorbij de Infanterie-kazerne aan de linkerhand een wat hooger gelegen stuk land.’

Amsterdamse voetbalclubs lagen in clusters door de stad. In de Watergraafsmeer zaten AFC, Quick, Swift, AVV, Eendracht en RAP. Volharding zat bij de Baarsjesweg.

Aan de Overzijde Y (Noord) waren EDO en Steeds Voorwaarts ondergebracht. ‘Van het C. St. (het eenige station, aanbevelenswaardig om uit te stappen): Stationsplein, rechtsaf onder de viaduct door, rechtuit naar de stoompont. Na den overtocht ± 7 min den straatweg volgen. Voorbij het Tolhuis bevinden zich beide terreinen aan de linkerhand in den Laanweg. Kleedlokaal: Buiksloterweg 57.’

Het Amsterdamse Ajax was nog niet uitgevonden toen deze almanak werd gemaakt.

Dat is leuk om allemaal in te tekenen op landkaarten, elk jaar opnieuw. Zo kunnen we herleiden hoe de voetbalclubs zich hebben verplaatst. AFC bijvoorbeeld zit nu in Zuid en niet meer in Watergraafsmeer. Als we daar wat kunstmatige intelligentie op loslaten, levert dat ongetwijfeld mooie visualisaties op.

RAP, Sparta en HVV 

Shirts

Het visualiseren heb ik al gedaan bij de shirts van de zeven verenigingen, die in het seizoen 1899-1900 in de Eerste Klasse West speelden: HVV, Ajax, RAP, Sparta, Haarlem, HBS en HFC. Die stonden allemaal in het hoofdstuk Clubcostuums.

Ajax had een rood en zwart loodrecht gestreept hemd met witte broek. HBS had een wit flanellen hemd met rode en witte strepen op het borstzakje, een rode broek en een rode pet.

Vooral die petten waren populair, blijkt uit de beschrijvingen. HVV droeg een zwarte pet met smalle gele strepen. Volharding uit Amsterdam had een blauwe voetbalmuts met eveneens smalle gele strepen.

De beschrijvingen voerde ik in bij ChatGPT met de opdracht om die te visualiseren. De kans is aannemelijk dat het resultaat niet helemaal correct is, want zo weigert het systeem hardnekkig om het shirt van Rapiditas te voorzien van staande groene en zwarte strepen, zoals voorgeschreven.

Toch moeten die tenues ongeveer die kleuren hebben gehad. Door de combinatie van teksten uit 1900 met AI kunnen we daarom kijken naar het voetbal van 125 jaar geleden.

Het gaat om slechts zeven clubs uit 1899. Alleen al dat jaar werden er in de Voetbal-Almanak nog eens veertig kostuums beschreven uit alle hoeken van het land, meestal van clubs die we allang niet meer kennen. Die kunnen we allemaal visualiseren.

Als we dat hebben gedaan, maken we er meteen een wedstrijd van: welke club rond 1900 had het mooiste shirt? En wie had de mooiste pet?

Ik kies voorlopig voor het kostuum van Rapiditas hieronder, ook al kloppen die banen niet. Hup!