Podcast: Maartje Krijger uit Wormerveer was een pionier in de emancipatie van het voetbal

De Zaanstreek speelt een opvallende rol in de emancipatie van het voetbal. Zo was Maartje Krijger uit Wormerveer de eerste vrouwelijke scheidsrechter met nationale bekendheid. Samen met Di-Lan Sun van De Orkaan maakte ik een podcast.

Maartje Krijger uit Wormerveer behoorde in 1961 tot de eerste groep van vrouwelijke voetbalscheidsrechters. Ze speelt daarmee een hoofdrol in mijn boek De Vrouwen van ’61.

Maartje Krijger uit Wormerveer speelde een voortrekkersrol

Trots

Zelf was ze haar hele leven een fanatieke volleybalster, maar kreeg vanuit huis wel het voetbal met de paplepel binnen. Bij voetbalclub QSC was Krijger omroepster bij de thuiswedstrijden.

Haar vader was ook voetbalscheidsrechter. ‘Ik ben er eigenlijk wel een beetje trots op, dat Maartje het zo ver heeft gebracht,’ zei hij in 1966 in een dubbelinterview in De Typhoon.

Krijger volgde de opleiding samen met Anki de Vries, Toos Mol en Klaske Stolp. De lessen van scheidsrechter Grol waren thuis bij De Vries, waar een verslaggever van De Zaanlander mee mocht kijken. ‘Op tafel lag de plattegrond van ’n voetbalveld, waarover de heer J.H. Grol een dubbeltje heen en weer schoof. Dat was de scheidsrechter – om aan te duiden waar de scheidsrechter, dus ook de vrouwelijke scheidsrechter, zich moet bevinden.’

Maartje Krijger doet de toss, foto’s via het Regionaal Archief Alkmaar

Debuut

Bij het examen haalde Krijger een ongekend hoge score van 95%. Op 18 november 1961 was op het Saenden-terrein in Zaandam het officieuze debuut van Krijger tijdens welpenwedstrijden voor de allerjongsten, samen met Stolp en Mol. Dat was geheim gehouden om toeloop van de pers te voorkomen.

Tevergeefs, want het was er razend druk. ‘Ze zullen toch door de zure appel heen moeten,’ schreef De Typhoon. ‘Want waarom zouden zij, net als haar mannelijke collega’s, niet aan kritiek blootstaan?’

Precies een week later kreeg Krijger op het Gemeentelijk Sportpark in Zaandam haar eerste echte wedstrijd, die zestig minuten duurde. Ze floot een blok van twintig minuten, waarna ze in de andere twee blokken als grensrechter werd ingezet. Dat gebeurde wederom in samenwerking met Stolp en Mol.

Nationale bekendheid

Door een samenloop van omstandigheden floot Krijger in november 1962 een wedstrijd, heel kort na het besluit van de Bondsvergadering om vrouwen toe te laten. Daarmee was zij officieel de eerste vrouwelijke scheidsrechter van Nederland, waarvoor de pers massaal uitrukte. Het NTS Journaal en de KRO maakten tv-opnames van die wedstrijd en zelfs in Canada schreef een dagblad over Krijger als ‘de eerste vrouwelijke scheidsrechter van Nederland’. Zonder het te vragen was zij opeens een bekendheid geworden.

Met grote mate van waarschijnlijkheid is Krijger de eerste vrouwelijke scheidsrechter geweest met een internationaal optreden. In mei 1964 reisde ze met QSC mee naar West-Duitsland, waar ze de leiding kreeg over twee wedstrijden, allebei tegen Blau Weisz.

Ze trouwde in 1970 met Jan Steenbakker, ook lid van QSC, waarna zij stopte als scheidsrechter. Krijger bleef wel een rol spelen in de sport, zowel bij de voetbal- als de volleybalclub – in beide gevallen beloond met het erelidmaatschap. De KNVB benoemde haar tot Bondsridder en dan werd ze ook nog eens onderscheiden met een koninklijke onderscheiding.

In de Zaanse gemeenschap is ze daardoor nog steeds bekend, onder meer met een eigen pagina op Zaanwiki.nl. Daar wordt ze geërd als één van de vrouwelijke scheidsrechters, die zorgden voor een kanteling in het denken over voetbal. ‘In Noord-Holland, waar men al enige tijd bezig was in deze richting te experimenteren, speelde Maartje Krijger uit Wormerveer een voortrekkersrol.’

Ze overleed in 2017.