Precies 75 jaar geleden kwam een einde aan de langste voetbalstop ooit

In het weekend van 4 en 5 november 1945 was de eerste officiële competitieronde in het Nederlandse voetbal sinds de Bevrijding. Na veertien maanden werd er eindelijk weer gespeeld. 

Kick Smit, geheel rechts, scoort voor Haarlem in de wedstrijd tegen Go Ahead. Haarlem werd landskampioen van het seizoen 1945-46. Foto via de Beeldbank Noord-Holland

Niemand die het op dat moment zelf wist, maar op 3 september 1944 was de laatste speeldag van het Nederlandse voetbal in oorlogstijd. Na vier oorlogsjaren lag het voetbal definitief stil, net als het sociale leven. Tot en met de bevrijding was Nederland in de greep van bombardementen, razzia’s, terreur en honger. In Limburg verloren de voetbalclubs zo dagelijks leden door het oorlogsgeweld. Zeeland stond voor grote delen onder water. Arnhem en de Betuwe werden geëvacueerd en daarna compleet verwoest.

Het is opvallend hoe snel na de Bevrijding het voetballeven werd hervat, ongeacht de regio. Het Brabantse dorp Moerdijk lag compleet in puin, maar zelfs daar werd een tijdelijke ruimte gevonden voor een wedstrijd. In Gelderland werd er in mei alweer gespeeld, ondanks de enorme verwoestingen in regio’s als Arnhem, Zutphen en Nijmegen.

De Eerbeeksche Boys hadden al op 6 mei een benefietwedstrijd tegen een gelegenheidselftal van Arnhemse evacués. ‘De netto opbrengsten komen ten goede aan het Rode Kruis.’ Enkele dagen later speelden Engelse soldaten tegen een combinatie van Elburger jongens. Een collecte voor de oorlogsslachtoffers bracht 144 gulden op. Bij een benefietwedstrijd in Twente tussen geëvacueerden werd de toeschouwers gevraagd om attributen mee te nemen, in dit geval lepels en vorken. Dat gebeurde ook in Haarlem en Amsterdam.

Vanwege de reisbeperkingen speelden alle clubs zo veel mogelijk in hun eigen omgeving. In Amsterdam en Rotterdam waren er stedelijke competities na een jaar zonder voetbal. De speelduur werd ingekort, omdat de spelers nog te verzwakt waren voor de volle negentig minuten. Het was echter nog te vroeg voor het hervatten van de competitie.

Kogel door de kerk

Dat gebeurde dan precies 75 jaar geleden, het officiële begin van het voetbalseizoen 1945/1946. Daarmee kwam een einde aan veertien maanden zonder officieel competitievoetbal, de langste periode in onze sportgeschiedenis.

Het besluit om weer verder te gaan werd overigens pas een week eerder genomen. ‘De kogel is door de kerk!’, aldus Sportkroniek 31 oktober 1945. ‘In alle Districten zal in het nieuwe seizoen een normale competitie worden gespeeld. Daartoe is Zaterdag besloten door het Bestuur van den N.V.B. [de voetbalbond, redactie], dat in Utrecht in vergadering bijeen kwam.’

Aan het einde van dit seizoen was Haarlem landskampioen, onder leiding van Kick Smit.