Precies dertig jaar geleden werd voor het eerst een voetbalwedstrijd gestaakt vanwege racisme
Op 13 december 1992 legde Ricardo Piqué een voetbalwedstrijd stil wegens aanhoudend racisme. De scheidsrechter pikte het niet dat hij werd uitgescholden voor Zwarte Piet. De KNVB bleef stil na deze akelige primeur.
Foto uit 1984 van Rob C. Croes via het Nationaal Archief
Het is inmiddels alweer dertig jaar geleden dat er voor de eerste keer een voetbalwedstrijd werd stilgelegd vanwege racisme. Dat gebeurde in Duiven bij de wedstrijd DVV 2 tegen Gendringen 2. Scheidsrechter Ricardo Piqué stapte in de 81e minuut van het veld nadat hij enkele malen was uitgescholden voor Zwarte Piet. “Dat vond ik een racistische uitlating en toen heb ik besloten de wedstrijd definitief te staken.”
In november 2019 kwam deze affaire weer naar boven na vergelijkbaar wangedrag tijdens FC Den Bosch – Excelsior in de Eerste Divisie, waarna sporthistoricus Wim Zonneveld op zoek ging in de krantenarchieven, de eerste reactie van onze beroepsgroep.
De Gelderlander spoorde Piqué weer op voor een terugblik. “Ik kreeg geen ondersteuning van de afdeling Gelderland van de KNVB. Ik moest die uitlatingen het ene oor in laten gaan en het andere weer uit. Dat vond ik heel erg. Gelukkig kreeg ik nog wel een brief van het meldpunt racisme. Die waren wel met mijn lot begaan.”
In september 1993 werd er om vergelijkbare redenen een wedstrijd stilgelegd in Den Bosch tussen Hertogstad en de Vlijmense Boys. Scheidsrechter Cor Bos accepteerde niet langer dat een Marokkaanse speler aanhoudend werd beledigd vanuit het publiek.
Ontkenning
Dat er pas begin jaren 90 voor de eerste keer wedstrijden werden gestaakt wegens racisme was opmerkelijk laat. Al in de zomer van 1981 stuurde het Amsterdams Initiatief tegen fascisme, racisme en anti-semitisme namelijk een brief naar het Ajax-bestuur om hierover te praten. Het verschijnsel deed zich toen nog vooral in Engeland voor, maar in Nederland werd het steeds meer waargenomen met Ajax als voornaamste mikpunt.
Aan deze oproep werd geen gehoor gegeven, want er werd geen enkele keer ingegrepen bij de talloze meldingen van racisme. Burgemeester Van Thijn van Amsterdam kreeg bijvoorbeeld geen enkele steun toen hij in 1986 met harde maatregelen dreigde tegen Haagse voetbalsupporters. In augustus dat jaar hadden die zich misdragen tijdens een bezoek aan Amsterdam. “We gaan op jodenjacht!”, schreeuwde de groep, wat buiten de voetbalwereld veel emoties losmaakte.
Onder de voetballers zelf heerste vooral ontkenning. De KNVB noemde het voorval “uiterst onplezierig”, net zo slap en onverantwoordelijk als nu het presidium van de Tweede Kamer wanneer een parlementariër openlijk aanzet tot racisme en vreemdelingenhaat.
Ajax zelf schreeuwde ook niet om een harde ingreep, integendeel. Penningmeester Bartels trok volgens de Leeuwarder Courant wit weg toen Van Thijn eiste dat geen Haagse supporters meer op Amsterdamse grondgebied mochten komen. “Als dat gebeurt, kan Aiax zijn uitwedstrijden ook wel vergeten”, stamelde hij.
Een dieptepunt werd in 1992 bereikt toen Cees den Braven als voorzitter van SVV/Dordrecht ‘90 in het bijzijn van een journalist tekeer ging tegen “de zwarten bij de club”, die volgens hem allemaal “drugsgebruikers en bajesklanten” waren. Nadat hij omstandig zijn excuses had aangeboden, liep ook deze affaire met een sisser af. Het maakte wel duidelijk dat niet alleen supporters het probleem zijn in de voetbalwereld.
Protest
Begin jaren 90 kwam er wat verbetering. Ajax en Feyenoord voerden in die tijd geheim overleg om maatregelen te nemen tegen racisme in het stadion. Zoals het jaarverslag van Ajax van 1 juli 1991 meldde: “Eén van de bestuursbesluiten was het ontwikkelen van beleid om racisme onder de eigen supporters aan te pakken.”
Een aantal supporters van Ajax en Feyenoord kwam in 1992 gezamenlijk in actie, onder wie Jaap Sluis, John Schoorl, Marcel Hoenderdos en Marcel Goedhart. Ze haalden geld op om een advertentie te plaatsen, waarin ze hun mede-supporters opriepen in actie te komen tegen racisme en discriminatie. ‘Doe effe normaal!’, sloten ze af.
In de zomer van 2021 bleek uit onderzoek van het Mulier Instituut dat racisme nog steeds een groot probleem is in het Nederlandse voetbal. We mogen er daarom rekening mee houden dat er ook in de toekomst wedstrijden worden stilgelegd wegens racisme.
