Precies vijftig jaar geleden koos de FIFA openlijk de kant van de fascistische dictatuur in Chili

Op 21 november 1973 speelde Chili een thuiswedstrijd in een stadion, waar duizenden mensen waren gemarteld en vermoord. Tegenstander Sovjet-Unie kwam niet opdagen. 

Militairen in het nationale stadion van Chili. Foto via Flickr

FIFA-voorzitters hebben een groot talent om aan de verkeerde kant van de geschiedenis te staan. Dat was vijftig jaar geleden ook al zo met de Engelsman Stanley Rous.

Staatsgreep

Op 26 september en 21 november 1973 waren er twee WK-kwalificatieduels tussen Chili en de Sovjet-Unie gepland, heel kort na de militaire staatsgreep van de fascistische generaal Pinochet in Chili. De winnaar zou zich plaatsen voor het WK voetbal in West-Duitsland.

De inzet was dus hoog, maar vanwege de staatsgreep had de Sovjet-Unie de diplomatieke contacten verbroken. Deze wedstrijden werden daarmee zeer beladen.

De eerste wedstrijd werd gespeeld in Moskou, maar zonder aanwezigheid van journalisten en camera’s. Het bleef 0-0. Het vervolg moest plaatsvinden in Santiago in hetzelfde stadion waar in die maanden zo’n 12.000 politieke tegenstanders van Pinochet werden vastgehouden. Daarvan werd een onbekend aantal gemarteld en vermoord. De Chileense dictatuur wilde met deze interland doen alsof er niets aan de hand was, pure propaganda.

Het was natuurlijk een volkomen misplaatst idee om op dit massagraf te spelen, maar toch stemde de FIFA hiermee in. Namens deze bond bezochten vice-voorzitter Abilio Dalmeida uit Brazilië en secretaris-generaal dr. Helmut Käser uit Zwitserland het bewuste stadion voor nader onderzoek. Ooggetuigen zagen dat ze dit maar zeer oppervlakkig deden voordat zij toestemming gaven om daar de wedstrijd te organiseren. Met deze schijnvertoning collaboreerde de FIFA met één van de meest beruchte dictaturen van de 20^e eeuw.

Protest

De Sovjet-Unie weigerde om daar te spelen en stelde voor om te verhuizen naar neutraal terrein. Dat werd afgewezen door de FIFA, onder leiding van de Engelsman sir Stanley Rous. Onbegrijpelijk, volgens de Volkskrant van 3 november 1973. ‘Het stadion waar de wedstrijd zou moeten worden gespeeld is veranderd in een concentratiekamp en een arena, waar martelingen en terechtstellingen plaats hebben. Op zedelijke gronden kan men van Sovjet-sportlieden niet verwachten dat zij spelen in een stadion dat bevlekt is met het bloed van Chileense vrijheidsstrijders. Met het bevel de wedstrijd in Santiago te spelen en nergens anders steunt de FIFA op werkelijk onbegrijpelijke wijze het Chileense bewind. De verantwoordelijkheid voor het niet doorgaan van de ontmoeting berust dan ook geheel bij de FIFA.’

De wereldvoetbalbond dreigde verder dat de Sovjet-Unie bij afwezigheid niet alleen een boete zou krijgen, maar dat ze ook niet meer voor het wereldkampioenschap mocht uitkomen. Op 12 november verklaarde Moskou desondanks dat zij onder deze voorwaarden niet in Chili wenste te spelen. Per ommegaande reageerde secretaris-generaal Käser met de mededeling dat Chili daarmee was geplaatst voor het WK in-West-Duitsland. “Onder deze omstandigheden heeft de Russische bond zichzelf uitgeschakeld voor verdere deelneming aan het toernooi om het wereldkampioenschap.”

Het Chileense elftal stond op 21 november gewoon klaar voor de wedstrijd, alsof deze affaire niet al belachelijk genoeg was. Bij gebrek aan tegenstander maakte dit al snel zijn eerste treffer, waarna de wedstrijd werd gestaakt, omdat er niemand was voor de vereiste aftrap. Na deze wedstrijd bleef dit martelstadion in gebruik om mensen op te sluiten – in totaal zo’n 40.000.

Voetbal op een massagraf

Een halve eeuw later zijn er opvallende gelijkenissen tussen de FIFA van 1973 en de FIFA van nu. Om te beginnen gaf deze bond in 1973 toestemming om te spelen op een massagraf. Deze thuiswedstrijd van Chili is daarmee het historische precedent van het WK voetbal van 2022 in Qatar, waarbij duizenden arbeiders zijn omgekomen bij de bouw van de stadions. In 2034 dreigt hetzelfde te gebeuren in Saudi-Arabië.

Verder koos de FIFA een halve eeuw geleden de kant van de mensenrechtenschenders, onder het mom van politieke neutraliteit. En ook dat is herkenbaar in onze tijd.