Precies vijftig jaar geleden won FC Magdeburg als enige Oost-Duitse voetbalclub een Europese prijs

Het is vandaag vijftig jaar geleden dat FC Magdeburg voor het enige DDR-succes in het Europese voetbal zorgde door de finale van de Europa Cup voor bekerwinnaars te winnen.  

Het was de kortste ereronde op een voetbalveld bij een Europese finale vanwege een gebrek aan toeschouwers. De Rotterdamse Kuip was voor deze gelegenheid opvallend leeg, met maar 4161 betalende toeschouwers plus een handje vol bobo’s op het ereterras.  

De spelers van FC Magdeburg liepen onwennig met hun trofee voor de spaarzaam bezette tribune aan één kant van het veld en verzamelden zich daarna in de middencirkel. Het was allesbehalve sprookjesachtig op deze regenachtige avond. En toch was het eigenlijk wel een sprookje.  

Daar stonden de helden in witte badjassen, die hen meteen na afloop werden aangereikt door de suppoosten van Feyenoord, met de bokaal om te poseren voor de fotografen. Een Nederlandse traditie zoals we die kenden van de finales van Ajax en de bekerfinales in de Kuip. De badjas bleek achteraf voor de spelers dé overwinningspremie. 

Lege Kuip 

Het was een onverwacht succes van een tot op dat moment vrij onbekende ploeg tegen een bejaard AC Milan, dat enkele maanden ervoor al pijnlijk was afgetroefd in de finale van de Europese Supercup bij de laatste stuiptrekking van het grote Ajax (een legendarische 6-0). 

Dat was waarschijnlijk ook de reden dat er bijna geen publiek was. Vrijwel geen Italianen, hoewel Milan zes jaar eerder in dit stadion deze prijs al had gewonnen, en ook bijna geen Rotterdammers, die nog bijkwamen van de net veroverde landstitel van Feyenoord na een onderling duel met FC Twente en nog een UEFA Cup-finale in het verschiet hadden tegen Spurs. Uit Oost-Duitsland kwamen 350 ‘uitgekozen’ fans mee met FC Magdeburg maar dat waren vooral goede, gedisciplineerde leden van de SED (de staatspartij van de DDR). 

FC Magdeburg timmerde al een paar jaar aan de weg. Het was in 1972 landskampioen geworden en won een jaar later de nationale beker. De club stond onder leiding van trainer Heinz Krügel, die vijftien jaar eerder even bondscoach van de DDR was geweest. Hij was als tiener lid geweest van de Waffen-SS en had gediend aan het Oostfront en in de Balkan en was aan het einde van de oorlog gewond teruggekeerd in zijn verdeelde en uiteengereten vaderland. Hij wist zich daarna te onderscheiden als voetballer en oefenmeester in het Russische deel van het land.  

In 1966 begon hij als trainer bij Magdeburg. Daar werkte hij vooral met talenten uit de regio Sachsen-Anwalt. Alle spelers kwamen uit een gebied in een cirkel van veertig kilometer om de stad. Vier van hen waren opgeroepen voor de nationale ploeg, die deze zomer aan het WK in West-Duitsland zou deelnemen.  

Krügel was een serieuze trainer, die zijn ploeg modern voetbal wilde laten spelen en dat afkeek van buitenlandse clubs, zoals Ajax en Bayern. Voor Oost-Duitse begrippen was hij vrijzinnig en gunde hij zijn spelers ook veel vrijheden, als er maar goed werd getraind. Daarom was hij bij hen zeer geliefd.   

NAC 

Krügel had veel vertrouwen in zijn spelers en achtte hen in staat om te verrassen in Europa. Voor de eerste ronde van de EC II in het seizoen 73/74 lootte Magdeburg het verrassende NAC, dat voor zijn thuiswedstrijd uitweek naar Rotterdam. “Jongens, in dit stadion wordt op 8 mei de finale gespeeld. Dus kijk maar eens goed rond want we komen hier vast nog een keer terug,” zei hij aan het slot van de tactische bespreking in de kleedkamer. Na een droge 0-0 in de Kuip (voor slechts zesduizend toeschouwers) wonnen de Oost-Duitsers de thuiswedstrijd met 2-0. Magdeburg besliste het duel na een kwartier in de tweede helft met twee goals binnen drie minuten. 

In de volgende ronde leek de Europese droom al voorbij toen er met 2-0 werd verloren bij Banik Ostrava, de bekerhouder van Tsjechoslowakije. Krügel voelde zich verraden door zijn spelers. Zij beloofden hem dat ze het recht zouden trekken.  

In de return kwam alles goed en zorgde de jonge international Jürgen Sparwasser in de verlenging voor de beslissende goal (3-0). Daarna begon het echt te lopen bij de ploeg, ook in de competitie, en namen de spelers het vertrouwen van de coach over. Ten koste van Beroe Stara Zagora (uit Bulgarije) en Sporting Clube werd de finale gehaald. Achteraf is de halve finale, in een stampvol José Alvalade (met 60.000 toeschouwers) te Lissabon de echte finale geweest voor de spelers. Sparwasser schoot Magdeburg naar de finale. Een primeur voor het Oost-Duitse voetbal. 

Verouderd 

AC Milan was de titelverdediger en haalde de finale ten koste van Dinamo Zagreb, Rapid Wien, PAOK en Borussia MG. Ondanks de uitglijder bij Ajax in de Supercup waren de rossoneri wel favoriet. De net als speler gestopte Giovanni Trapattoni had Nereo Rocco vervangen als coach. Gianni Rivera was nog de aanvoerder maar niet meer topfit. Op het veld bleek Milan verouderd en maakte Magdeburg juist een frisse indruk met soms snelle combinaties en aanvallen over de vleugels.  

Vlak voor rust werd de eerste bres geslagen toen verdediger Lanzi een scherpe voorzet van Sparwasser in eigen doel schoot. Na rust nam Milan risico’s om terug te komen in de wedstrijd maar uiteindelijk zorgde middenvelder Wolfgang Seguin voor een tweede goal, nadat Sparwasser bij een eerste poging de bal verkeerd raakte. De spits, die zes weken later het Duitse onderonsje op het WK zou beslissen, maakte er in de slotfase nog bijna 3-0 van. De aanwezige toeschouwers waren verbluft, ook omdat de Italianen weinig in te brengen hadden.  

Teleurstellend 

Na de opmerkelijke ereronde, viel er weinig te vieren voor de spelers. De Oost-Duitse voetbalbond stak overwinningspremie van de UEFA in zijn zak en gunden de spelers niets. Naast de medailles was de uitgedeelde badjas het enige tastbare bewijs dat ze mee naar huis mochten nemen.  

De volgende ochtend moesten de internationals zich melden in het trainingskamp van de nationale ploeg voor het WK. Van een grootse huldiging met de complete ploeg kon geen sprake zijn. “Natuurlijk was dat allemaal teleurstellend voor ons, maar het maakte ons als ploeg ook zeer hecht. Daarom zijn we nog altijd een vriendenploeg. We zijn niet rijk geworden van het voetbal, maar niemand kan ons deze Europa Cup afnemen,” vertelde Wolfgang Seguin in een documentaire van tien jaar geleden. 

Magdeburg werd ook landskampioen. De ploeg was in de DDR zeker geliefd maar voor de politieke top kwam dit succes ongelegen. De Oost-Duitse voetbalbond hield een duel van Magdeburg om de Europese Supercup met Bayern bewust tegen uit vrees voor een enorme afstraffing. Het leidde tot diplomatieke discussies en toen lootten Bayern en Magdeburg elkaar alsnog in de Europa Cup. Binnen de DDR werd wel gedacht aan een doorgestoken loting.  

Het werden twee zinderende wedstrijden die allebei door Bayern werden gewonnen (3-2 en 2-1). Ondanks de koude oorlog waren de meeste Oost-Duitsers vooral blij om de helden van Bayern, als kersverse wereldkampioenen, eens in levenden lijve te zien. Udo Lattek en Heinz Krügel deden voor de eerste wedstrijd in München samen de persconferentie in een zeer vriendschappelijke sfeer. Dat was opmerkelijk maar het werd niet gewaardeerd door de partijtop. Krügel weigerde zelfs gebruik te maken van de informatie die de geheime dienst via het afluisteren van de Bayern-kleedkamer had gekregen. “Ik ga een collega niet verraden. Als we willen winnen moeten we gewoon beter zijn,” liet Krügel de chefs weten.  

Berufsverbot  

Deze houding werd hem niet in dank afgenomen. Vanaf dat moment wilde de partijtop van hem af. In 1976 werd hij ontslagen. Er werd zelfs een Berufsverbot voor hem uitgevaardigd. Hij mocht alleen op het derde niveau werken. Na de val van de muur kreeg Krügel eerherstel en tegenwoordig speelt Magdeburg in een arena, die is vernoemd naar de coach, die in 2008 is overleden.  

Uiteraard heeft de Europa Cup II een centrale plaats in de prijzenkast gekregen, want het blijft het enige tastbare bewijs dat het voetbal van de DDR even meetelde in Europa.