Stel je eens een sportevenement voor dat nog niet bestaat. Hoe zouden de Trump Games eruit zien?

De machtsgreep in de Voormalige Verenigde Staten heeft grote gevolgen voor de internationale sportwereld. Ik maak een afvinklijstje voor de Trump Games van de toekomst.

De sportagenda voor de komende jaren wordt gedomineerd door de Voormalige Verenigde Staten. Het WK voetbal van 2026 wordt daar gehouden, samen met Canada en Mexico. De Olympische Zomerspelen van 2028 zijn in Los Angeles.

Dat gebeurt precies in de tijd van de machtsgreep van president Trump, waarmee het politieke klimaat in één klap is veranderd. Dat zal grote invloed hebben op de topsport, die zelf het liefste hardop zwijgt, zoals altijd.

Hieruit blijkt, dat de Spelen niet door het Duitsch Olympisch Comité zullen worden georganiseerd, doch door de Duitsche regeering

Terug in de tijd

In de komende tijd onderzoek ik daarom toekomstscenario’s voor de sport. Hoe gaan organisaties als de FIFA en het IOC om met deze maatschappelijke context? Hoe zal de maatschappij daar weer op reageren? Wat blijft hetzelfde en wat zal veranderen?

Ik verzin niets zelf, maar baseer mij op voorbeelden uit de geschiedenis. De Olympische Spelen bestaan tenslotte al meer dan 125 jaar. Het WK voetbal viert in 2030 zijn honderdjarige bestaan. Daar liggen wel wat historische precedenten.

Het zal nooit gebeuren dat een scenario zich exact herhaalt, want de geschiedenis kan zichzelf niet kopiëren. Er zijn altijd andere mensen, andere invloeden en vooral andere contexten. Ik doe daarom geen voorspellingen over de toekomst van de sport, want daarmee zou ik vooruit kijken in de tijd – heel onverstandig voor een historicus. Ik weet alles van gisteren, maar snap niets van morgen.

Ik kijk juist terug in de tijd en verzamel daarmee mogelijkheden, die we al kennen. Zouden we die in de komende jaren opnieuw kunnen meemaken? Zo heb ik een lijst opgesteld met allemaal scenario’s, die stuk voor stuk zijn gebaseerd op de sportgeschiedenis. Ze hebben allemaal al eens plaatsgevonden.

Reichssportführer

Helemaal bovenaan aan mijn lijst staat het scenario dat de staat de organisatie van een topsportevenement overneemt en daarmee de sportwereld uitschakelt. Zo wordt meteen duidelijk dat de politieke leider zich ermee gaat bemoeien en dat het een chefsache is. Het is een signaal voor de buitenwereld dat dit toernooi topprioriteit is, een staatsbelang. Iemand die hiertegen in verzet komt, is een vijand van de staat.

Er zijn genoeg voorbeelden van sportevenementen, waarvan de organisatie in handen lag van het staatsapparaat. Dat kon vanaf het begin zijn, maar er zijn ook gevallen dat er pas na enkele jaren een ingreep kwam. In de meeste gevallen gebeurde dat na een politieke aardverschuiving – iets als een staatsgreep of revolutie.

Zo belanden we meteen in 1936. Zowel de Zomerspelen als de Winterspelen van dat jaar waren door het IOC toegewezen aan Duitsland voordat de nazi’s de macht hadden gegrepen. Dat was in 1933, waarna Hitler meteen Hans von Tschammer und Osten benoemde tot Reichssportführer. In zijn dankrede merkte Von Tschammer und Osten op dat de sportdeelname van niet-Ariërs onderzocht zou worden. “Principieel wordt de Duitsche sport bepaald door den Ariër en niet door den Jood.”

Geheel volgens die gedachte werden vanaf dat moment de Duitse vertegenwoordigers voor internationale sportevenementen geselecteerd. Politieke geschiktheid was belangrijker dan sportief resultaat. Sport werd ondergeschikt gemaakt aan politieke belangen. Dat gold ook voor de Olympische Spelen van 1936, zowel de Winterspelen in Garmisch-Partenkirchen als de Zomerspelen in Berlijn.

Het Soerabaijasch Handelsblad had er op 6 november 1933 niet zo heel veel woorden voor nodig om dat uit te leggen. ‘Hieruit blijkt, dat de Spelen niet door het — niet meer bestaande — Duitsch Olympisch Comité zullen worden georganiseerd, doch door de Duitsche regeering.’

Hans von Tschammer und Osten in 1938. Foto Bundesarchiv via Wikicommons

WK 1978

Hetzelfde gold voor het WK voetbal van 1978 in Argentinië. Twee jaar eerder was er een bloedige staatsgreep geweest onder leiding van generaal Jorge Videla. Juist in die tijd liepen de kosten van het evenement in een enorm tempo uit de hand. Verder heerste er een economische crisis met een hyperinflatie van 200 procent.

Op 7 juli 1976 werd generaal Omar Carlos Actis vermoord, de voorzitter van het organisatiecomité. Het regime trok daarop de complete organisatie naar zich toe met als opvolger Don Antonio Luis Merlo, ook een generaal.

Dat was een politieke ingreep, waarmee het regime van Videla complete controle kreeg over het wereldkampioenschap. Generaal Merlo verborg dat in november 1977 niet in gesprekken met journalisten. Als voorzitter van het organisatiecomité kreeg hij toen de vraag of hij wilde onderhandelen met de Montoneros, die in opstand waren gekomen tegen de dictatuur. “Absoluut niet, dat is geheel onmogelijk. De Montoneros zijn voor heel Argentinië delinquenten vanaf de dag dat zij geboren zijn, tot de dag dat zij sterven en de laatste gestorven is. Dat duurt niet lang meer.”

Moderne tijd

In onze tijd nemen staatsorganen steeds vaker de organisatie van sportevenementen over. In Duitsland en Argentinië gebeurde dat pas na enkele jaren, maar bij de landen van nu was er al een dictatuur voordat het sportevenement werd toegewezen. Daar waren geen wijzigingen meer nodig in het organisatiecomité om het een en ander onder controle te krijgen.

Zo hadden de meeste leden van het organisatiecomité van de Winterspelen van 2022 in Beijing weinig met sport te maken. Voorzitter Cai Qi zat in de top van de Communistische Partij. Naast hem zat onder meer een minister en nog een stel politici. Als vanzelfsprekend was dat precies zo tijdens de Zomerspelen van 2008 in dezelfde stad. Ook dit organisatiecomité zat vol met leden van het staatsapparaat.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over het WK voetbal van 2018 in Rusland en dat van 2022 in Qatar. Of over de Winterspelen van 2014 in Sochi. Al die organiserende comités waren pure staatsorganen, die de sport ondergeschikt maakten aan het politieke belang.

Trump

Ik had dit scenario nog maar net bovenaan mijn lijst gezet toen president Trump het in de praktijk bracht. Er komt namelijk een taskforce voor het WK voetbal, waarvan hij zelf de voorzitter wordt. Zo moeten de problemen met Mexico en Canada worden opgelost tegen wie de Voormalige Verenigde Staten nu een handelsoorlog voeren.

Daarmee maakt Trump duidelijk dat dit sportevenement voor hem een politieke topprioriteit is, een staatsbelang. Volgens dit scenario is het aannemelijk dat er binnenkort wat Amerikaanse leden van het organisatiecomité worden vervangen door vertrouwelingen van de president. In dat geval volgen de Voormalige Verenigde Staten de scenario’s van Duitsland en Argentinië, waarin een machtsgreep plaatsvond voordat het sportevenement werd gehouden.

Toch zal de geschiedenis zichzelf niet kopiëren, omdat het WK voetbal van 2026 door drie landen wordt georganiseerd. Trump neemt alleen het Amerikaanse deel over, in samenwerking met de FIFA, die zwijgend collaboreert. Hij heeft zo géén totale controle over de organisatie, wat we nog niet eerder hebben gezien.

Daarom zijn er geen voorspellingen mogelijk, maar alleen scenario’s.