Tijdens de Tweede Wereldoorlog wist niemand waar Ajax-trainer Jack Reynolds was
Jack Reynolds was de coach van Ajax toen de Tweede Wereldoorlog begon. Op 23 mei 1940 werd hij als Engelsman geïnterneerd om pas na de Bevrijding terug te keren. Niemand wist waar hij was, zelfs zijn vrouw niet.
Huldiging van Jack Reynolds in 1961
In 2005 maakte ik samen met Robbert Meeder een radiodocumentaire voor Langs de Lijn over Ajax-coach Jack Reynolds. Vanaf de komst van de Duitsers moest de club zonder hem verder, als Engelsman geïnterneerd in verschillende Duitse kampen. Dat had grote invloed op het dagelijks leven van de Amsterdammers.
Ajax miste Reynolds namelijk enorm, de man die Ajax groot had gemaakt vanaf zijn aanstelling in 1915 met maar liefst vijftien afdelingskampioenschappen en acht landstitels. Het is daarom niet geheel toevallig dat de Amsterdammers tijdens zijn afwezigheid alleen maar de bekerfinale van 1943 wonnen.
Nog belangrijker dan deze sportieve problemen was het menselijke aspect dat Reynolds ruw werd gescheiden van zijn vrouw en club. Dat hij onder een relatief licht regime heeft geleefd, maakte weinig uit, omdat dit pas na zijn terugkomst bleek. In Amsterdam heerste ondertussen een tergende onzekerheid over zijn lot, vooral vanaf 1942.
(Tekst gaat verder onder deze mededeling van algemeen nut)
Meer verhalen over sport in de Tweede Wereldoorlog in mijn boek – hier kopen.
Brieven sturen
In de eerste twee jaren van zijn afwezigheid was Reynolds nog in staat om contact te houden met de buitenwereld. Op 23 mei 1940 werd hij geïnterneerd in Schoorl, een plek waar in het eerste oorlogsjaar mogelijkheden waren om aan sport te doen, voor Reynolds natuurlijk erg belangrijk. Ajax was in staat om contact met hem te onderhouden, waarbij clubleden werden omgeroepen om brieven te sturen. ‘Zijn tijdelijk adres is “Internierungs Lager”, Schoorl bij Alkmaar, zoodat zij, die hem eens willen schrijven (in de Duitsche taal) nu weten hoe zij hun brieven kunnen adresseren.’ Het clubbestuur nam ook de zorg voor mevrouw Reynolds op zich, die daarnaast elke dag een warme maaltijd kreeg bij de Ajax-familie De Vlieger, die om de hoek woonde.
Na een verblijf van ruim drie maanden in Schoorl werden de Britten getransporteerd naar Opper-Silezië, een treinreis van drie dagen en nachten in een afgesloten coupé met per persoon twee broden, wat aardappelsoep en geen sanitair. Zelfs de aanwezige SS’ers hadden onderweg geen flauw idee van de eindbestemming. De opluchting moet enorm zijn geweest voor Reynolds, want bij aankomst werd hij in het Engels aangesproken door de kampleiding. Ook kreeg hij meteen eten en drinken kreeg. Een maand later verspreidde Ajax zijn nieuwe correspondentieadres om de contacten zoveel mogelijk in stand te houden. Elke veertien dagen kreeg hij vanuit Amsterdam een voedselpakket.
Honderd sigaretten
Vanaf 1942 kwam er echter geen informatie meer over zijn situatie, waardoor niemand wist dat hem redelijk goed ging met veel lezen, muziek en sport. Reynolds kreeg wekelijks ook nog eens honderd sigaretten en een ons tabak toegewezen. Omdat hij Duits sprak, was hij de sportleider van het kamp en organiseerde zo interlands tussen lotgenoten uit Engeland, Ierland, Schotland, België en Frankrijk. Zijn eigen conditie hield hij op peil met touwtjespringen en lichaamsoefeningen, zodat hij opmerkelijk fit terugkeerde in Amsterdam na ruim vijf jaar afwezigheid. Volgens het clubblad had hij het vooral moeilijk op zondagmiddag tussen 2 en 4 uur, want dan werd zijn verlangen naar zijn vrouw en Ajax hem wel eens te machtig.
In de zomer van 1944 kwam hij vrij door een gevangenenruil, maar daarvan was niemand in Nederland op de hoogte. Omdat Reynolds niet naar het nog bezette Amsterdam kon, verbleef hij bij zijn broer Bill in Engeland. Pas in oktober 1945 gaven de autoriteiten hem toestemming om naar Nederland te gaan, waar ondertussen een vals gerucht ging dat Reynolds in een concentratiekamp was omgekomen. Tot grote opluchting bleek dat dus onjuist, mede door een brief van zijn broer die meldde dat de Ajax-coach onderweg was naar zijn vrouw en club. “Hij wandelde bij ons binnen alsof hij vorige week nog geweest was,” aldus De Vlieger. Zijn vrouw viel daarop flauw van emotie.
In 1947 werd Ajax weer landskampioen, de eerste titel sinds 1939. Zónder Reynolds geen titel, om maar eens aan te geven hoe belangrijk hij was voor Ajax.