Unieke beelden uit 1945 gevonden van vrouwenvoetbal in Deventer

Meteen na het einde van de Tweede Wereldoorlog is er een hele korte opleving van het vrouwenvoetbal in Nederland geweest. Van een eenmalige vrouwenvoetbalwedstrijd in 1945 in Deventer is nu beeld gevonden bij het Historisch Centrum Overijssel. In samenwerking met Trouw.

‘Wil degene die bij den Dameswedstrijd op de Worp foto’s gemaakt heeft, zich even melden bij G.L. Kluin,’ luidde op 26 juni 1945 de tekst van een advertentie in Het Parool, ‘daar onze opnamen mislukt zijn.’ Deze oproep volgde na een voetbalwedstrijd tussen twee gelegenheidsteams van vrouwelijke voetballers uit de Bloemstraat en Vonderstraat.

Ruim 75 jaar later is het dan eindelijk gelukt om die afbeeldingen te vinden van deze vrouwenvoetbalwedstrijd. Ze zijn gevonden in de audiovisuele collectie van het Historisch Centrum Overijssel, als onderdeel van een film van de Kabel Omroep Deventer uit 1985 over de laatste oorlogsdagen van Deventer. Niemand snapte waarom, maar na allemaal oorlogsfragmenten verschijnen opeens drie foto’s in beeld van twee elftallen van vrouwenvoetballers en de aftrap van een wedstrijd – zonder enige context of uitleg. Ook de archiefbeschrijver van het Historisch Centrum Overijssel begreep er niets van. ‘Damesvoetbal???’, staat er in de beschrijving.

Dat zie er dan zo uit.

Deze wedstrijd, zo blijkt uit een aankondiging in Het Parool van 8 juni 1945, werd twee dagen later gespeeld om geld op te halen voor de oorlogsslachtoffers van Deventer. Zo kort na de Bevrijding was dit een kleine opleving van vrouwenvoetbal, want ook in Rotterdam was er toen zo’n wedstrijd. Opmerkelijk, want vóór de oorlog was er een speelverbod van de KNVB met hele strenge straffen voor clubs die toch vrouwen toelieten.

Een ruimer standpunt

In de oorlogsjaren hadden vrouwen zichzelf echter bewezen met hun belangrijke maatschappelijke rol, oordeelde dagblad De Waarheid op 18 juli 1945. ‘Vrouwen torsten zware vrachten brandhout, verrichtten gevaarlijk illegaal werk, om nog te zwijgen van andere problemen, waarvoor het „zwakke” geslacht zich in de bezettingsjaren geplaatst zag. Een en ander is dan ook een reden om een ruimer standpunt in te nemen wat het damesvoetbal betreft.’

Binnen die vrijheid werden er opeens wat vrouwenvoetbalwedstrijden gespeeld. Daar waren alleen nog geen beelden van gevonden, ook tot frustratie van G.L. Kluin. Het maakt deze vondst extra bijzonder, want deze opleving van vrouwenvoetbal duurde maar heel kort – net als alle andere maatschappelijke ideeën voor verandering en doorbraak in 1945.

Amsterdam 1934

En dan ligt er in de collectie van het HCO nóg een onbekende opname van een vrouwenvoetbalwedstrijd van 2 augustus 1934. En dan niet vanuit Overijssel, maar nota bene Amsterdam, aan de Sloterweg op een ongemaaid weiland met belijning. Deze beelden zijn waarschijnlijk geschoten door een inwoner van de provincie Overijssel, die een dagje in Amsterdam was. Op een of andere manier worden ze wat vertraagd afgespeeld.

De Franklin Girls speelden tegen de Olympia Girls en werden bekeken door vrolijk lachende mannen met ongetwijfeld allemaal opmerkingen over het zwakke geslacht. Vooral de sfeerbeelden zijn boeiend met het publiek en de nabijgelegen woning.

Het zijn nog nét niet de oudste bewegende beelden van vrouwenvoetbal in Nederland, want die komen uit 1933 uit Den Haag. Toch is ook dit een heel bijzondere opname, omdat we zulke beelden nog niet vanuit het vooroorlogse Amsterdam hadden.