Vanaf 5 september 1944 lag het Nederlandse voetbal veertien maanden stil

Het duurde ongeveer vier weken voordat het coronavirus de sport had stilgelegd. Het duurde ongeveer vier jáár voordat de Tweede Wereldoorlog de sport had stilgelegd. Op 5 september 1944 gebeurde dat, op Dolle Dinsdag. Dit artikel lees je gratis, maar met een donatie maak je ons werk mogelijk – onderaan deze pagina. 

Aankondiging van sportwedstrijden op 3 september 1944, de laatste dag van de oorlog waarop dit mogelijk was. Afbeelding via NIOD. 

Niemand die het op dat moment wist, maar op 3 september 1944 was de laatste speeldag van het Nederlandse voetbal in oorlogstijd. Alle voorbereidingen op het nieuwe seizoen waren voor niets geweest. De voetbalbond had niets meer aan de competitieplanning, ondanks de bekendmaking van het speelschema in de oostelijke regio’s in Officieele mededeelingen van den Nederlandsche Voetbalbond.

Vanwege de oorlogsomstandigheden was het erg moeilijk geweest om dat te maken. Elftallen hadden moeite om voldoende spelers te vinden. Vanwege verordeningen en de avondklok konden de reizen voor de uitwedstrijden niet te lang duren.  Vernielde bruggen zorgden voor grote vervoersproblemen. De onderlinge afstand van de clubs moest dus zo gering mogelijk zijn, waardoor sommige competities heel klein werden. De 2e klasse D in Gelderland bestond daarom slechts uit Aalten, Doetinchem, Varsseveld en WVC uit Winterswijk. Zij kregen een dubbel programma. De 2e klasse A daarentegen telde dan weer elf verenigingen uit de regio Rijssen – Hengelo – Oldenzaal.

Op 3 september begon de competitie in het zuiden van het land. Elders waren oefenwedstrijden en zo was het gezellig druk op de Nederlandse velden. ‘De voetbal rolt weer lustig.’ Het optimisme voor de nabije toekomst was enorm, merkte sportjournalist Kick Geudeker op. ‘Als de tanks een beetje snel aanrijden’, hoorde hij een stadionbezoeker zeggen, ‘kunnen we misschien volgende week al tegen de Engelsen voetballen.’

(Tekst gaat verder onder deze afbeelding)

Meer over sport in de Tweede Wereldoorlog staat in mijn boek Door Wilskracht Zegevieren

Dolle Dinsdag

Het optimisme duurde maar kort. Twee dagen later was het 5 september, bekend als Dolle Dinsdag. Het was de dag waarop door Nederland de geruchten gingen dat de bevrijding op handen was met de geallieerde troepen vlakbij de grens met België. Weer twee dagen later kwam aan dit kortstondige optimisme een bruut einde en volgende een noodverordening. ‘Er mogen dan ook geen voetbalwedstrijden worden gespeeld.’

Na vier oorlogsjaren lag het voetbal definitief stil, net als het sociale leven. Tot en met de bevrijding was Nederland in de greep van bombardementen, terreur en de honger. Onderduikers probeerden zich te verstoppen. Een Haarlemse voetballer deed dat in een grafkelder, ‘tusschen twee groote en vier kleinere kisten.’ In Limburg verloren de voetbalclubs dagelijks leden door het oorlogsgeweld. Zeeland stond voor grote delen onder water. Arnhem en de Betuwe werden geëvacueerd en daarna compleet verwoest.

Pas in het weekend van 4 en 5 november 1945 werd de Nederlandse voetbalcompetitie hervat, precies veertien maanden na Dolle Dinsdag.