Voetballers van FK Qarabag Agdam zijn soldaten met een bal

De vergeten oorlog in de jaren 90 tussen Armenië en Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach krijgt aandacht door het boek Nooit een thuiswedstrijd van Arthur Huizinga over voetbalclub FK Qarabag Agdam. Via deze club bereiken we het hart van de oorlog.

Nooit een thuiswedstrijd had ook Voetbal op de vlucht kunnen heten.

FK Qarabag Agdam is een voetbalclub uit oorlogsgebied, die steunt op vluchtelingen. De thuisbasis ligt eigenlijk in de stad Agdam in Nagorno-Karabach, die precies in de frontlinies tussen Armenië en Azerbeidzjan ligt. Daarmee is het een spookstad met een spookstadion. De club heeft elders onderdak gevonden, net als de supporters. Nooit een thuiswedstrijd had dus ook Voetbal op de vlucht kunnen heten.

Huizinga heeft jarenlang deze club gevolgd, en daarmee de bestuurders, spelers en supporters. Hiermee bereikte hij het hart van de vergeten oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach – niet alleen geografisch, maar vooral het gevoel van het conflict. Statistieken over aantallen vluchtelingen en slachtoffers worden menselijke drama’s door het verhaal te vertellen van één van de belangrijkste voetbalclubs van het land.

Oude vrienden in de elftallen van vroeger bedreigen elkaar nu met de dood. Supporters reizen uren vanuit hun schamele huisjes – als ze die al hebben – om de ploeg te volgen, die de herinnering aan hun stad levend houdt. Veel van die supporters zijn te jong om zelf ooit in Agdam te zijn geweest en horen daarom van hun vaders – mits niet door geweld om het leven gekomen – hoe het er ooit was. De voetballers van FK Qarabag Agdam zijn soldaten met een bal.

Alhoewel na een bladzijde of dertig al die moeilijke namen niet meer uit elkaar zijn te houden – was Aslan Kerimov nou een speler, een trainer of een supporter? – weet Huizinga overtuigend de gevaarlijke relatie tussen Armenië en Azerbeidzjan vast te leggen. De Kaukasus is een eeuwig kruitvat, zoals ook keer op keer wordt aangetoond op de website The Sochi Project – óók een Nederlands journalistiek project waarbij sport en politiek met elkaar verbonden worden.

Athene, China, Kaukasus

Huizinga heeft voor zijn boek een groot aantal reizen gemaakt. Het doet daarmee denken aan De Maradona van China en andere landen van Wiep Idzenga. Deze schrijver trok van land naar land om er te praten over hun beroemdste voetballers, waarmee hij een verrassend inzicht kreeg in de nationale cultuur. Het was meer een boek over al die landen dan over al hun voetballers.

Zelf was ik in 2004 op een vergelijkbare manier met onderzoek bezig tijdens mijn langdurige verblijf in Griekenland vanwege de Olympische Spelen in Athene. Van binnenuit maakte ik toen mee hoe het is om in een stad te wonen dat dit evenement organiseert, waarmee ik zowel veel te weten kwam over de Olympische Spelen als Griekenland.

Dergelijk onderzoek, waarbij sport en interesse voor een ander land met elkaar worden gecombineerd, komt nog niet veel voor in Nederland. Huizinga toont nu opnieuw aan dat zoiets wel degelijk loont, omdat het uitstekend werkt om nieuwe inzichten te krijgen.

Zijn boek is daarmee een oproep voor jonge en ambitieuze journalisten: vergeet Nederland en ga naar een ander land. Zoek naar de plaatselijke sportpassie en maak er iets moois van. Doe als Huizinga en vertrek!