NieuwVoetbal

Voetbalwedstrijden op tv zijn de kerkdiensten van onze tijd

Tijdens het EK voetbal worden overal schermen geplaatst om gezamenlijk naar wedstrijden te kijken. Dat gebeurt al sinds het eerste tv-verslag van een voetbalwedstrijd in 1950.

Philips tijdens één van de experimentele uitzendingen van voetbalwedstrijden. Foto Harry Pot via het Nationaal Archief

Op 10 september 1950 werd er voor de eerste keer een voetbalwedstrijd op de Nederlandse tv uitgezonden. Het was zeer beperkt als experiment van Philips en vond dan ook plaats in Eindhoven. In die stad en directe omgeving waren vijftig televisies opgesteld, zowel bij de directieleden van Philips als in etalages en cafés. Er stonden die dag dan ook veel mensen met hun neus tegen een raam gedrukt.

De wedstrijd was tussen de twee stedelijke clubs PSV en Eindhoven. ‘Hoe aangenaam is het,’ merkte De Maasbode op, ‘in de huiskamer samen met de tele-lens van de televisie-camera over het veld te flitsen en als het ware de spannendste gebeurtenissen van vlakbij te beleven.’

Dichterbij kon een kijker niet komen. ‘Zo’n wedstrijd zien op het televisiescherm heeft nog meer charmes,’ vervolgde de krant. ‘Het publiek speelt voor u mee. Ge hoort het juichen en ge ziet het gebaren.’

Cartoon uit 1950 in Het Vrije Volk

De mannenbroeders van het Gereformeerd Gezinsblad waren aanzienlijk minder positief over dit eerste tv-verslag van een voetbalwedstrijd. ‘We hebben er al verschillende keren op gewezen dat in de komst van de televisie een groot gevaar schuilt.’ In de Verenigde Staten en Groot-Brittannië was namelijk al duidelijk dat de meeste zendtijd voor de sport was. ‘Nederland heeft nog nauwelijks zijn eerste schreden op het pad van de televisie gezet, maar het begint hier al de zelfde kant uit te gaan.’

En dat nog een op zondag ook. ‘Grote mogelijkheden voor nog meerdere ontheiliging van de dag des HEEREN. Op dit punt zijn we toch al heel ver afgegleden. Voor millioenen is de wedstrijdsport een nieuwe eredienst geworden, waaraan ze zich op de Zondag met hartstocht overgeven.’

Kroegkijkers

Het werd nog erger voor dit Gezinsblad. Voetbal op tv bleek zo populair dat meteen al bij die eerste uitzending mensen die in een café bekeken. ‘Voor het eerst zal men in Nederland in een café onder het genot van een kopje koffie of een kleintje pils naar een voetbalwedstrijd kunnen kijken,’ schreef een groot aantal kranten op 3 november 1950.

In die begintijd was daarvoor maar één reden: er waren maar vijftig tv-toestellen beschikbaar. Het kon dus niet anders om dan net dat ene café te zoeken, waar er eentje stond om naar voetbal te kijken. Voorlopig was dit alleen in Eindhoven mogelijk, maar een jaar later begonnen de nationale uitzendingen.

De eerste rechtstreekse uitzending van het Nederlands elftal was op 14 mei 1952 vanuit het Olympisch Stadion tegen Zweden. Ook toen zouden mensen in cafés kijken, merkte bestuurslid G. de Clercq van de Nederlandse TV-Stichting op. “Wij verwachten tijdens de uitzending enorme drukte in de cafés met televisie. De mensen vinden het altijd bijzonder aardig als ze iets op het beeldscherm zien, dat op datzelfde ogenblik gebeurt.”

Deze uitspraak was niet gebaseerd op profetische inzichten, want al in 1931 adverteerde een Amsterdams café dat het radioverslag van de interland tussen Nederland en Duitsland daar was te horen. Dat zou dus ook gaan gebeuren met tv-uitzendingen.

De Telegraaf plaatste daarom in aanloop naar Nederland – Zweden deze fantastische cartoon.

Exacte cijfers waren er niet beschikbaar, maar door het hele land verzamelden zich inderdaad tienduizenden liefhebbers in cafés en voor etalages om gezamenlijk de wedstrijd te bekijken. Het bleek het begin van een gewoonte, met het WK voetbal van 1954 als belangrijk moment.

Dat evenement vond plaats van 16 juni tot en met 4 juli, wat de aanleiding was om een maand lang live-uitzendingen te verzorgen vanuit het Europese continent, met verschillende thema’s. Nederland leverde een bijdrage met een verslag van het kinderfeest Een feest ver van huis, speciaal voor ontheemde kinderen en jonge vluchtelingen. ‘H.M. de Koningin heeft zich bereid verklaard aanwezig te zijn,’ voegde De Maasbode nog toe.

In aanloop naar die tv-maand werd onderstaande kaart gemaakt.

De WK-finale van 4 juli was de afsluiting, die in heel het land was te volgen op schermen in kroegen en kantines. De vrees van het Gereformeerd Gezinsblad was daarmee uitgekomen: voor miljoenen was de wedstrijdsport een nieuwe eredienst geworden, waaraan ze zich op de zondag met hartstocht overgaven. Het was dan ook slim geweest als de kerken zelf tv-schermen hadden geplaatst tijdens voetbalwedstrijden.

Waardeer deze site!

Onze content is gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je dat laten blijken met een kleine financiële bijdrage.

Mijn gekozen waardering € -

Jurryt van de Vooren
https://sportgeschiedenis.nl
Specialist in sporterfgoed. Al meer dan 25 jaar de enige Amsterdammer, die is afgestudeerd op Feyenoord.