Waarom heeft Wales zich wél voor het WK voetbal geplaatst en Friesland niet?
Wales en Engeland spelen allebei op het WK voetbal. Gek eigenlijk, want waarom doet het Verenigd Koninkrijk niet mee? Friesland en Noord-Holland kunnen zich tenslotte ook niet kwalificeren.
WK-kwalificatiewedstrijd in 1988 tussen Nederland en Wales. Foto Rob C. Kroes via het Nationaal Archief
Engeland en Wales zitten op het WK voetbal in dezelfde poule, ook al zijn beide teams onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Hoe kan dat toch?
Friesland of Limburg zijn tenslotte ook niet zelfstandig aangesloten bij de FIFA en hebben, voor zover bekend, geen ambities. Catalonië zou het dan weer wel heel graag willen, en heeft zelfs al meer dan honderd jaar een eigen elftal, maar wordt de toegang geweigerd. Wales, Deze merkwaardige toestand is het antwoord op een voetbalprobleem van heel lang geleden.
Home Nations
De FIFA werd opgericht op 21 mei 1904 na een initiatief van Frankrijk, België, Denemarken, Duitsland, Nederland, Spanje, Zweden en Zwitserland. Op de Britse eilanden bestond er alleen geen enkele interesse om lid te worden van een internationale voetbalorganisatie, wat de geloofwaardigheid van de FIFA ernstig ondermijnde. Tenslotte is het voetbal daar ontstaan. Het is alsof Nederland niets met de Internationale Korfbalfederatie te maken wil hebben.
Wales, Engeland, Schotland en Ierland zijn zelfs zo belangrijk voor het ontstaan van de moderne voetbalsport dat ze de Home Nations worden genoemd. Ze speelden al in de negentiende eeuw onderlinge wedstrijden tegen elkaar, ver voordat de FIFA bestond. De oudste officiële interland is van 1870 tussen Engeland en Schotland – 34 jaar vóór de oprichting. Daarvoor moesten ze het onderling wel eens zijn over de spelregels, want anders heeft de verantwoordelijke scheidsrechter geen leuke dag.
Om dat te regelen werd in 1886 de International Football Asscociation Board (IFAB) opgericht door Wales, Engeland, Schotland en Ierland. Daar werd de reglementaire basis van het voetbal gelegd. De Laws of the Game zijn daarmee aanzienlijk ouder dan de FIFA, allemaal geregeld op de Britse eilanden.
Vier onafhankelijke leden
De start van de FIFA zónder Home Nations was dus desastreus. Om deze bonden alsnog in te lijven, kregen ze allemaal het aanbod om onafhankelijk lid te worden, in plaats van alleen maar het Verenigd Koninkrijk. Daarmee had het Verenigd Koninkrijk niet één stem in de FIFA, maar vier. Op het huidige ledenaantal van 211 maakt dat niets meer uit, maar begin vorige eeuw waren er nog niet eens tien landen bij de FIFA aangesloten. Wales, Engeland, Schotland en Ierland kregen zo dus een enorme invloed.
En dan was er nog wat: de FIFA erkende de IFAB als de hoeder van de spelregels. Wales, Engeland, Schotland en Ierland kregen ieder 12,5% van de stemmen van deze organisatie, bij elkaar dus de helft van het totaal. De andere helft was voor de FIFA zelf. Omdat een spelregelwijziging pas plaatsvindt met minimaal 75% van de stemmen, is de FIFA dus niet in staat om zelfstandig hierover te beslissen. De bond heeft daarvoor altijd de steun nodig van minimaal twéé Home Nations: 50% + 12,5% + 12,5%.
Onder deze voorwaarden sloten de vier Britse bonden zich tussen 1905 en 1911 inderdaad aan bij de FIFA. Het enige wat veranderde, is dat Ierland in de loop van de jaren twintig van de vorige eeuw werd opgesplitst in een zelfstandig land en Noord-Ierland, dat nog steeds bij het Verenigd Koninkrijk hoort.
Dáárom zijn de Home Nations doorslaggevend voor spelregelwijzigingen. En dáárom doen Wales en Engeland wél mee aan het WK en Friesland en Noord-Holland niet.
