Rio 2016: de grootste Oranje-equipe ooit?
In 2008 bestond de Nederlandse afvaardiging voor de Olympische Spelen uit 245 deelnemers. Dat aantal is tot op heden nooit groter geweest. Daar kan volgend jaar verandering in komen als met name verschillende vrouwenteams zich voor de Spelen weten te kwalificeren.
Door Dirk Maas
Het jaar 2015 was uitstekend voor Nederland met betrekking tot de Olympische teamsporten. De waterpolovrouwen veroverden zilver tijdens het WK, de volleybalvrouwen werden vice-Europees kampioen, de handbalvrouwen zijn sinds een week de op één na beste ter wereld, de hockeymannen sleepten de Europese titel in de wacht en de hockeyvrouwen eindigden als tweede op het EK. Al deze fraaie klasseringen in het pre-Olympische jaar ten spijt, zijn tot op heden alleen de hockeyploegen verzekerd van een Olympisch ticket.
Pieken en dalen
De hockeyteams waren in 2012 de enige teamsporten die namens Nederland actief waren in Londen. Zo’n laag aantal was sinds Moskou 1980 niet meer voorgekomen. De piek wat teamsporten betreft, beleefde Nederland in 1996 toen de hockeyheren, hockeyvrouwen, honkballers, softbalsters, volleybalmannen, volleybalvrouwen en waterpoloërs meededen in Atlanta. Dat record kan in theorie nog geëvenaard worden. In Brazilië zijn maximaal zeven Nederlandse sportteams te zien.
Voor plaatsing voor de OS 2016 komen nog in aanmerking: de volleybalvrouwen, de waterpolomannen, de waterpolosters, het vrouwenvoetbalelftal en de handbaldames. De kwalificatietrajecten voor de verschillende teams vinden plaats in januari en maart en mogelijk in april en mei. Sommige teams hebben een herkansingsroute, mocht de eerste mogelijkheid tot kwalificatie niet lukken.
Twee kwalificatiemogelijkheden voor de volleybalsters
De volleybalsters bijten begin volgende maand het spits af. Tussen 4 en 9 januari 2016 vindt in Ankara het Europese OKT (Olympisch kwalificatietoernooi) plaats. De zeven beste, nog niet voor de Spelen gekwalificeerde, landen op de ranglijst van de CEV (de Europese volleybalbond) en het gastland van het OKT strijden om één ticket voor Rio. Nederland is mede dankzij de goede prestaties op het EK in eigen land naar de zesde plaats op de CEV-ranglijst geklommen.
De acht landen zijn verdeeld over twee poules. Nederland is ingedeeld bij gastland Turkije, Duitsland en Kroatië. Die vier teams vormen Poule A. Turkije is de nummer vier van de CEV-ranglijst en die plek bekleedde het ook tijdens het EK. Duitsland, dat één plaats onder Turkije staat, eindigde als vijfde op het in Nederland en België gehouden EK. Kroatië sloot datzelfde EK af als tiende en staat op de CEV-ranglijst één plaats hoger.
De nummers één en twee van beide poules plaatsen zich voor de halve finale. Gelet op de ranglijst van de CEV zijn Rusland (nummer 1) en Italië (nummer 2) in Poule B de grootste kanshebbers om zich bij de laatste vier te scharen. De winnaars van de halve finales maken uit wie zich kwalificeert voor de OS. Voor de nummers 2 en 3 rest er nog een ontsnappingsroute: zij mogen aantreden op het mondiale OKT, dat in mei 2016 in Japan wordt gehouden. De twee Europese landen strijden met het gastland, Zuid-Korea, Thailand, Kazachstan en de nummers twee van respectievelijk het Noord-Amerikaanse en Zuid-Amerikaanse OKT in een poule van acht teams. Het hoogst eindigende Aziatische land plaatst zich voor de Spelen. Daarnaast kwalificeren zich de beste drie landen, niet behorend tot Azië, zich.
Mission impossible voor de waterpoloërs?
Alleen Hongarije, de Verenigde Staten en Italië namen vaker dan Nederland deel aan de Olympische Spelen. De laatste keer dat de Nederlandse mannen vertegenwoordigd waren op de Spelen dateert uit 2000. Het geeft aan dat Oranje de aansluiting met de wereldtop wat kwijt is geraakt. Onder de bezielende leiding van Robin van Galen probeert Nederland weer aan te haken, maar Rio 2016 lijkt te vroeg te komen.
Nederland doet in januari mee aan het EK, wat inhoudt dat er altijd een mogelijkheid is om kwalificatie voor het OKT af te dwingen. De winnaar van het EK plaatst zich voor de Spelen. De nummers 2 t/m 5 kunnen nog via een OKT naar de Spelen. Servië, Kroatië en Griekenland hebben zich reeds geplaatst voor Rio. Mochten die drie landen in de top 5 eindigen, dan houden in ieder geval de beste acht landen de hoop op kwalificatie levend. Nederland zal dus tenminste de kwartfinales moeten halen.
Dat lijkt gezien de poule waarin het is ingedeeld nagenoeg onmogelijk. Spanje en met name Montenegro zullen normaal gesproken de aangewezen kandidaten zijn om bij de eerste twee te eindigen. Als mogelijke nummer drie treft Nederland in de volgende ronde naar alle waarschijnlijkheid Servië of Kroatië, de twee beste landen van het afgelopen WK. Het maximaal haalbare lijkt de achtste finale, maar het is niet uitgesloten dat Robin van Galen er wederom in slaagt een huzarenstukje te leveren.
Waterpolosters: na WK-zilver in 2015 EK-goud in 2016?
Op de laatste twee mondiale titeltoernooien die in het vrouwenwaterpolo gehouden werden, was Nederland steeds de best presterende Europese natie: in juni 2015 eindigde Oranje tijdens de World League achter winnaar Verenigde Staten en runner-up Australië als derde. Zo’n anderhalve maand later waren de VS in de WK-finale Nederland nipt de baas. Als de Oranjevrouwen tijdens het EK in Servië, dat van 10 tot en met 22 januari gehouden wordt, Europa’s beste zijn, levert dat naast roem plaatsing voor de Spelen op.
Dat zal geen gemakkelijke opgave worden: Nederland is o.a. ingedeeld bij erkende toplanden als Rusland, Hongarije en Griekenland. Het deelnemersveld bestaat uit twaalf landen, verdeeld over twee poules van zes. Normaal gesproken finisht de ploeg van Arno Havenga bij de eerste vier, een klassering die recht geeft op de kwartfinales. Nederland heeft tijdens voorbije EK’s en WK’s bewezen dat het in de knock-outfase van een groot toernooi stand kan houden onder grote druk. Die opgedane ervaring zal Nederland zeker nodig hebben getuige de brede Europese top in het vrouwenwaterpolo.
Volgens de reglementen hebben de nummers 2 t/m 5 van het EK recht op deelname aan het mondiale OKT. Nederland is als organisator van dat toernooi automatisch geplaatst, dus een eventueel teleurstellend verloop van het EK heeft geen rampzalige gevolgen. Van de twaalf landen aan dat mondiale OKT kwalificeren de eerste drie zich voor Rio. Het deelnemersveld is van een sterke bezetting verzekerd: naast de elite van Europa doen ook waterpologrootmacht Verenigde Staten en het in 2015 sterk presterende Canada mee. Niet elk aansprekend land zal dus in Brazilië te zien zijn.
Voetbalvrouwen jagen op primeur
Het zal niemand ontgaan zijn: het Nederlands vrouwenelftal is ontegenzeggelijk aan een opmars bezig: de laatste twee EK’s was Nederland steeds van de partij en afgelopen zomer doorstond het elftal het WK-debuut meer dan behoorlijk. De achtste finales waren het eindstation, maar om het daarin af te leggen tegen Japan was geen schande.
Tijdens het WK in Canada lagen er drie OS-tickets klaar voor de drie hoogst geklasseerde Europese landen. Dat waren Frankrijk, Duitsland en Engeland. Voor aanvang van het WK was al duidelijk geworden dat Engeland niet in aanmerking kwam voor kwalificatie. Omdat Engeland onder de vlag van het Brits Olympisch Comité valt, deed de Engelse voetbalbond FA in maart 2015 een voorstel om als Groot-Brittannië deel te nemen aan de Olympische Spelen. Dat voorstel werd voorgelegd aan de Schotse, Welshe en Noord-Ierse voetbalbonden. De steun van die home nations was noodzakelijk omdat de FIFA als eis voor deelname van een Brits voetbalelftal aan Rio 2016 stelde dat alle vier de naties akkoord gingen. De Schotse, Welshe en Noord-Ierse bonden verwierpen het voorstel en daarop besloot de FA af te zien van deelname.
Het ontbreken van Engeland heeft tot gevolg dat vier landen in aanmerking komen voor het laatste ticket voor Rio, te weten de vier Europese landen die in de achtste finales van het in juni en juli gehouden WK werden uitgeschakeld. Dit zijn Nederland, Noorwegen, Zweden en Zwitserland. Na loting is bepaald dat Nederland het ingelaste kwalificatietoernooi mag organiseren. De landen spelen een minitoernooi, wat inhoudt dat ieder land drie wedstrijden speelt. Noorwegen en Zweden waren al meerdere malen te bewonderen op de Spelen, Nederland en Zwitserland nog nooit.
Gunstige uitgangspositie voor de handbalsters
In 2012 liepen de handbalvrouwen slechts op doelsaldo de Spelen in Londen mis. Die dreun kwam hard aan, maar heeft de ploeg ook gelouterd. Stukje bij beetje slaagden de vrouwen erin zich te nestelen tussen de toplanden. De definitieve bevestiging kwam deze maand tijdens het WK in Denemarken. Zweden, Polen, Servië en Frankrijk moesten er allemaal aan geloven. Alleen Noorwegen bleek opgewassen tegen de wervelende dames in het oranje.
Naast het verwerven van een aanzienlijke status hebben de handbalsters zich, met het oog op Rio 2016, dankzij het WK-zilver in een gunstige positie gemanoeuvreerd. Het twaalf landen tellende deelnemersveld voor de OS is voor de helft gevuld. Twaalf landen strijden om de resterende zes plekken. Er worden tussen 17 en 20 maart drie OKT’s gehouden. Elk OKT bestaat uit een poule van vier landen die drie wedstrijden tegen elkaar spelen. De nummers één en twee van iedere poule gaan naar Rio.
Van de drie OKT’s is het toernooi waaraan Nederland deelneemt aanzienlijk het gunstigst. Nederland strijdt in Metz met gastland Frankrijk, Japan en Tunesië om de bovenste twee plaatsen. Nederland en Frankrijk ontlopen elkaar niet veel, maar Japan en Tunesië zijn van een beduidend lager niveau. Beide niet-Europese landen eindigden tijdens het afgelopen WK in de onderste regionen en kunnen zich normaal gesproken niet meten met de Europese naties.
De kansen op kwalificatie
De volleybalsters promoveerden afgelopen zomer naar groep 1 van de World Grand Prix, de koninginneklasse van het vrouwenvolleybal. De opgaande lijn werd tijdens het EK doorgezet. De progressie die onder leiding van Giovanni Guidetti is geboekt, moet tijdens het OKT tot uiting komen.
Nederland is samen met Turkije en Duitsland de grootste gegadigde om bij de eerste twee in de poule te eindigen. Daarna wacht mogelijk Rusland of Italië. Guidetti gelooft heilig in plaatsing en als zijn speelsters in Ankara zich net zo vastberaden manifesteren als hun coach, moet een plaats bij de eerste drie tot de mogelijkheden behoren. Rechtstreekse plaatsing wordt lastig aangezien Europees kampioen Rusland ook van de partij is. Rusland buiten beschouwing gelaten, hebben de volleybalsters tijdens het EK al bewezen niet onder te hoeven doen voor hun Europese concurrenten. Een herkansing via het mondiale OKT lijkt minder lastig omdat daar in beginsel drie Europese landen en een sterk Noord-Amerikaans land (Verenigde Staten of de Dominicaanse Republiek) voor drie plekken strijden.
Zoals eerder is aangegeven, mogen de waterpolosters zich via een OKT in eigen land proberen te kwalificeren voor de Spelen, mochten ze niet de Europese titel hebben veroverd. Het voordeel van dat OKT is dat er drie kwalificatieplaatsen beschikbaar zijn. Het nadeel is dat het om een mondiaal OKT gaat waar ook o.a. wereldkampioen Verenigde Staten aanwezig zal zijn. Een paar grootmachten zullen sowieso in Rio ontbreken. Nederland is gewend om te pieken op het juiste moment, dat hebben de titeltoernooien van 2015 wel duidelijk gemaakt. Verwacht mag worden dat Nederland in Brazilië acte de présence zal geven.
De voetbalsters zullen naar alle waarschijnlijkheid een zware kluif hebben aan Noorwegen en Zweden. De Scandinavische landen staan in de top 10 van de FIFA-ranglijst en bereikten twee jaar geleden de halve finale van het EK. Zweden verloor daarin van Duitsland, net zoals het tijdens het afgelopen WK haar meerdere in die Frauen-Mannschaft moest erkennen. Noorwegen verloor de EK-finale van 2013 en werd in de achtste finale van het WK 2015 uitgeschakeld door Engeland. Zwitserland lijkt de tegenstander te worden van wie Nederland het minst te duchten hoeft te hebben. Het zou een prestatie van formaat zijn als de Oranjevrouwen actief zullen zijn in Rio.
Als plaatsing voor de OS nu niet meer lukt, mogen de handbalsters zich eens goed achter de oren krabben. Met de nummers 19 en 21 van het WK als tegenstander moet er heel wat gebeuren, willen de vrouwen zich niet plaatsen. Jaren van harde arbeid zullen, als het goed is, in maart worden beloond met een Olympische vuurdoop.
Nieuwe records dienen zich aan
Het record van zeven sportteams op één Spelen mag dan niet worden verbroken, nieuwe grensverleggende cijfers dienen zich wel aan. Op dit moment zijn in ieder geval 132 Nederlanders verzekerd van deelname aan Rio 2016. In 2008 bestond de Nederlandse afvaardiging voor de Olympische Spelen uit 245 deelnemers, het tot op heden grootste aantal in Oranje gehulde sporters op één Spelen.
Een score van honderd procent voor de sportteams in de kwalificatietrajecten zal leiden tot een aanzienlijk grotere equipe en daarmee de kans vergroten op een record aantal Nederlandse atleten. Bovendien zouden er voor het eerst vijf vrouwelijke Nederlandse sportteams op de Spelen aanwezig zijn. Zo’n aantal hebben de mannenteams nog nooit gehaald. Het is aan de vrouwen de taak om de komende maanden sportgeschiedenis te schrijven.
