De eerste advertentie van Gazelle
Fietsfabrikant Gazelle uit Dieren begon in 1892 – nog onder een andere naam. Precies 125 jaar geleden plaatste dit bedrijf zijn eerste advertentie. Zo was Willem Kölling al sportmarketeer in een tijd dat er nog geen sportmarketing bestond.
Willem Kölling uit Dieren is geestelijk vader van de Gazelle-fabriek. In 1892 gaf hij zijn baan als postbode op om rijwielen te gaan bouwen. Het nieuwe voertuig kwam in die tijd snel op – ook in Nederland. Wat ook kan meespelen, is dat net in dat jaar een internationale sporttentoonstelling in Scheveningen werd gehouden, waar Kölling wellicht inspiratie opdeed om iets met rijwielen op te gaan doen. In 1895 stuurde hij in ieder geval zelf twee fietsen naar een rijwieltentoonstelling in Amsterdam: de Conqueror en de Encore.
Hoe dan ook, al snel ging hij een samenwerking aan met de plaatselijke smid Rudolf Arentsen – volgens andere bronnen overigens een winkelier in ijzer, haarden en kachels. De oudste advertentie van dit duo dat we via digitale archieven kunnen herleiden, is van 24 juni 1893. Opvallend is de melding dat een wielrenner eerder die maand met een model van Kölling & Arentsen een wedstrijd had gewonnen. Vanaf het begin werden sportprestaties dus al gebruikt in de reclame-uitingen.
Een eigen club, een eigen wedstrijd
Op 26 januari 1894 schreef De Kampioen – het blad van de ANWB toen die organisatie nog de belangen van fietsers behartigde – dat het Dierense duo ‘de hoofdagentuur der Conquerorrijwielen voor Nederland had verkregen’. Dat was inderdaad hetzelfde merk dat in Amsterdam werd ingestuurd voor een tentoonstelling.
Kölling deed van alles om zijn product onder de aandacht te brengen. Op 22 april 1894 begon hij bijvoorbeeld met de wielrijdersvereniging Haal Op, waarbij hij zelf plaatsnam in het bestuur. Een jaar later organiseerde deze club de eerste officiële wielerwedstrijd in Dieren en omgeving. Inschrijfadres: Willem Kölling in Dieren. De prijzen werden ter beschikking gesteld door Willem Kölling uit Dieren.
Al heel snel ontstond zo in het Gelderse dorp een vervlechting van een fietsenfabriek met een wielervereniging en wedstrijden. Heel slim, want zo zorgden Kölling en Arentsen ervoor dat hun product zoveel mogelijk in beeld was. Ook de fietslessen die Kölling gaf aan belangstellenden, zorgden voor een afzetmarkt.
Het jaar 1912 werd heel belangrijk voor de fietsenmakers, omdat ze toen de fabriek openden in het hart van Dieren, dat nog steeds in gebruik is. Tien jaar eerder was al de naam Gazelle verzonnen, volgens de verhalen nadat Kölling zo’n dier had gezien tijdens een boswandeling. “Dat vermoeden komt uit het grijze circuit der veronderstellingen,” zei Gazelle-voorlichter C. van Wijk in 1992. “Er is geen geschreven historie bewaard gebleven. Maar we gaan er hier voor het gemak maar van uit.”
Er werd zelfs een stripheld bedacht, die de naam van het bedrijf bekend zou maken: Piet Pelle op zijn Gazelle. Kijk maar:
Op 28 augustus 1935 stierf Kölling – enkele dagen na zijn 66e verjaardag. In de Gazelle-fabriek werd in 1937 een beeld onthuld ter nagedachtenis van zijn geestelijk vader – die slimme sportmarketeer uit de tijd dat er nog geen sportmarketing bestond.
