Cyclobal: voetbal met een fiets
Artistiek fietsen werd eind negentiende eeuw op de kaart gezet door de excentrieke Zwitsers-Amerikaanse Nick Kaufmann. Zo verzon hij ook cyclobal.
De op 18 november 1861 in het Rochester (New York) geboren Kaufmann kocht op twintigjarige leeftijd zijn eerste fiets en ging er direct acrobatische trucs mee uithalen. Een klein jaar later liet hij zijn eerste veelgeoefende kunstjes zien aan een lokaal publiek. Een van de toegestroomde toeschouwers was Reuben Punnet. Hij was de eerste man in Rochester met een fiets. Daar was hij blijkbaar zo blij mee dat hij direct de Rochester Bicycle Club oprichtte. Punnet maakte Kaufmann ter plekke lid van die club en leerde hem nog meer trucs.
Een jaar later stak hij de grote plas over om zijn kunstjes in Engeland te vertonen op een fietsbeurs genaamd The Stanley Cycle Show. Hierna ging op tournee door Europa en Turkije. In 1888 won hij in Londen de eerste – onofficiële – wereldtitel Trick-Riding. In 1893wist hij deze prestatie in Chicago te herhalen. Hierna werd hij in zijn geboorteplaatse Rochester feestelijk onthaald en publiek gehuldigd.
Kaufmann was een echte creatieveling die gek was op vermaak. Zo ging hij eind negentiende eeuw op tournee met de toen wereldberoemde Eugen Sandow, een krachtmens en bodybuildpionier. Verder gaf hij als impresario gaf leiding aan diverse artistieke fietsgroepen, waaronder de Kaufmann Family Troupe en de Kaufmann’s Cycling Beauties. Ook begon hij een rolschaatsbaan en trainde hij rolschaatsers voor optredens in variététheaters.
Kaufmann in Nederland
Op 23 maart 1888 was hij in Nederland. In het Algemeen Handelsblad staat dan: ‘De alhier gevestigde Wielerwedstrijd-Vereniging gaf gisteravond in het Volkspaleis een wielerfeest, bestaande uit een wedstrijd in het figuurrijden, opgeluisterd door het optreden van den als koning der wielrijders bekenden 22- jarigen Amerikaan Nick Kaufmann. Hij werd begroet met God save the Queen door het orkest en had in een oogwenk heel het publiek, kenners en leeken, gewonnen.’
De verslaggever van het Algemeen Handelsblad wordt in het stuk steeds lyrischer: ‘Kaufmann gaf bewonderenswaardige staaltjes van zijn kunst op een éénwiel. Ware deze éénwielkunst in de oudheid bekend geweest, de centauren zouden hebben moeten plaatsmaken voor wielmenschen. Kaufmann reed toch geruimen tijd staande op de treden, zonder handvat, geheel los, en deed daarna hetzelfde op een gewoon rijtuigwiel. Met dat wiel tusschen de beenen geknepen sprong de wonderman touwtje. Hij werd wel zesmaal teruggeroepen, met fanfare begroet, met een krans vereerd, men wuifde met de hoeden, galmde bravo, men bewees den koning koninklijke eer.’
Cyclobal
Kaufmann deed niet alleen kunstjes op de fiets, hij trapte ook graag een balletje vanaf de tweewieler. Voor zover bekend vond de eerste wedstrijd cyclobal plaats op 14 september 1893 in Rochester. Het ging om een kort potje wielervoetbal tussen Kaufmann en zijn kameraad John Featherley.
Kaufmann kwam overigens op het idee om te gaan wielervoetballen toen hij tijdens een fietstochtje op een Mopshond stuitte. Deze blokkeerde de weg en wilde van geen wijken weten. Nadat Kaufmann de hond voorzichtig met het voorwiel opzij had geschoven, dacht hij: ‘Dat kan ook met een bal!’ en voilà, het cyclobal was geboren.
Kaufmann was niet alleen bijzonder inventief op fietsgebied, hij was dat ook in zaken. Hij liet zich als een van de eerste artistieke fietsers sponsoren door een hele reeks uiteenlopende bedrijven. Ook liet bij talloze ansichtkaarten drukken waarop hij zelf in allerlei verschillende sportieve poses stond afgebeeld. Toen hij zijn sportieve carrière in 1926 beëindigde, opende hij zelfs een eigen winkel in ansichtkaarten.
Na een buitengewoon bewogen leven, overleed Kaufmann op 10 januari 1943 in Berlijn.
Waardeer dit artikel!
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je je waardering laten blijken door een kleine bijdrage te doen
