De Nederlandse wielrenner Pim Kiderlen had in 1887 veel succes op ‘Villa Park’

Ajax haalde het niet tegen Aston Villa op Villa Park in Birmingham. Op dezelfde plek was er in 1887 wel degelijk groot succes voor een Nederlandse sporter.

Door Wim Zonneveld

Pim Kiderlen in 1886, foto uit ‘Een halve eeuw wielersport’ van George J.M. Hogenkamp via Wikicommons

De Delftse student Emil ‘Pim’ Kiderlen vanaf 1885 veruit de beste Nederlandse wielrenner. In eigen land is hij onverslaanbaar en in juni en juli 1887 maakt hij een grote tournee door Engeland waar hij onder andere racet op het Amateur Championship van de National Cyclists’ Union, zo ongeveer het officieuze wereldkampioenschap van die tijd ‒ en hij wint! De Aston Lower Grounds zijn de plek.

Race-driewielers

Na menige zege in het opkomende en snel groeiende Nederlandse wielercircuit, trekt Pm in augustus 1886 naar Berlijn, waar de Duitse Radfahrerbund de eerste Europese kampioenschappen organiseert, op de plaatselijke wielerbaan bij Tiergarten. Hij wint er de 5 km. voor race-driewielers. Het volgende jaar wordt hij in juni 1887 op dezelfde plek zelfs Europees dubbel-Herrenmeisterfahrer, zowel op de twee- als de driewieler.

Met die titels op zak trekt hij dan in juni en juli naar Engeland, waar hij racet in Grimsby aan de oostkust, dan in Londen op het Queen Victoria Jubilee Tournament (‘50 Jaar Koninginschap’) op Alexandra Palace Park, waar hij meerdere ereplaatsen behaalt, en in Manchester en Nottingham in de Midlands. Maar zijn grote doel is deelname aan de Amateur Championships van de National Cyclists’ Union, met de allersterkste Engelse renners, dat voor 1887 is toegewezen aan de Aston Lower Grounds, een amusements- en evenemententerrein bij Birmingham met een cricket- en voetbalveld omgeven door een atletiek- en wielerbaan.

Pim is op Aston in het weekend van zaterdag 2 tot maandag 4 juli 1887. Zijn eerste race over 5 mijl voor ‘tricycles’ levert hem weinig op, hij wordt in de voorrondes uitgeschakeld. In een ‘bicycle’-race over 3 mijl wordt hij tweede achter W.A. Illston, dit jaar de beste tweewielrijder van Engeland.
De maandag van het toernooi begint met het kampioenschap over 25 mijl voor bicycles, dat Illston opnieuw wint. Pim doet mee, maar om krachten te sparen stapt hij af na 6 mijl want zijn grootste ambitie ligt bij een race later die dag. Dan, schrijft het weekblad Nederlandsche Sport, ‘werd op dezelfde baan het driewielermeesterschap over een eng. mijl gereden, waarvoor zich eveneens de Heer Kiderlen had aangemeld. Weder zou hij zich hier met Engeland’s beste rijders meten’.

Engels kampioen

Zo’n wedstrijd over 1 mijl is een prestigieuze, ‘klassieke’ race die hij al heeft gewonnen op de baan van Alexandra Palace, dus hij behoort tussen een reeks Engelsen zeker tot de favorieten. Maar nog nooit werd sinds het begin in 1878 een continentale rijder kampioen van de National Cyclists’ Union, geen Duitser, geen Belg, geen Fransman, niemand.

Nederlandsche Sport schrijft over de race: ‘Als gewoonlijk bleef hij achter en schoot halverwege de laatste rondte plotseling naar voren en won met ongeveer tien yards’; en ‘glorierijk voor onzen kampioen was de uitslag van dien strijd, waarin hij als overwinnaar, George Gatehouse en R.J. Mecredy als tweede en derde achter zich liet.’

Nederlandse Pim is Engels kampioen! Zijn tijd van 2.54.4 van onder de drie minuten is een zelden vertoond resultaat, en met 32.1 km. per uur gemiddeld een persoonlijk record.

Het blad plaatst de prestatie in perspectief: ‘De in Berlijn verworven titel van Amateur-champion van Europa verkrijgt hierdoor zijne eigenlijke waarde.’ Maar daar was er niet de allersterkste tegenstand. ‘Nu echter de beste engelsche rijders ook door den Nederlandschen kampioen zijn geslagen, bestaat er geen twijfel meer, dat onze kampioen op de kortere banen de beste driewielrijder van Europa is.’

Het neemt ook een ingezonden brief over uit Bicycle News van een Engelsman op wie de sportbeleving van the meteoric Dutchman in Manchester, een paar dagen na Aston, grote indruk had gemaakt. ‘Bij een van de wedstrijden aldaar was Pim ingeschreven, en kwam ook maar zonder machine en zonder dat kleine zwarte taschje, zoo onafscheidelijk bij reizende sportsmen. Een machine was spoedig gevonden, toen de quaestie kwam: Waarmee zullen we hem kleeden? Die vraag beantwoordde hij zelf, door zijn bovenkleeren uit te trekken en zich in zijn wedstrijdpakje te vertoonen; om moeielijkheden te vermijden, had hij ’t ’s ochtends maar direct aangedaan. Dat was nog niet de eenige verrassing, die hij zijn Britschen vrienden bereidde; het verbazende souper dat hij dien avond nuttigde en de vele kruikjes Lager, die hij voor zijn rekening nam, zullen voortleven in de gedachtenis van eenige Manchestenaren.’

Op de Long Eaton Recreation Grounds bij Nottingham rijdt hij op 8 juli op de driewiel-tandem met E.B. Turner op alle afstanden tot 1 mijl een prachtige serie bij elkaar, die door de National Cyclists’ Union als Engelse records wordt erkend: ‘quarter mile, flying start’ 38.0, ½ mijl 1.19.6, ¾ mijl 1.58.4, 1 mijl 2.38.8.

Pims tournee van de zomer van 1887 naar het mekka van het wielrennen was een groot succes. Hij heeft zich gemengd tussen de allerbeste Britse racers en stand gehouden. Meer dan dat: ze verslagen. De prestatie is moeilijk te overschatten. In moderne tijden misschien vergelijkbaar met de eerste winst van Raymond van Barneveld in het Embassy wereldkampioenschap darts op de Lakeside in Frimley Green in januari 1998, 111 jaar later.

De veelbelovende wielercarrière van Pim Kiderlen wordt in het voorjaar van 1888 ruw afgebroken door een ongeval met een rijtuig, waardoor ‘leewater’ in de knie verder racen onmogelijk maakt. Hij gaat in de jaren negentig verder met het technisch bureau Kiderlen & Co. en wordt een grote speler op het gebied van industriële gasmotoren, die geplaatst worden in heel Nederland, en in België en Engeland.