De Nieuwe Rotterdamse Courant betaalde een groot deel van de Tour-start van 1954 in Amsterdam

De Tour de France begon in 1954 in het Olympisch Stadion in Amsterdam, de eerste keer buiten Frankrijk. De politiearchieven van die dag staan online – hier. 

De Tour de France in Amsterdam. Foto Joop van Bilsen via het Nationaal Archief

In de eerste vijftig jaar van zijn bestaan is de Tour de France altijd gestart in Frankrijk zelf. De eerste keer dat dit daarbuiten gebeurde, was in 1954 – precies zeventig jaar geleden. Het Olympisch Stadion in Amsterdam was hiervoor toen de aangewezen plek. Het was een reactie op de groeiende concurrentie van andere wielerkoersen. Ook ging het gerucht dat er een Ronde van Europa op komst was. Met een buitenlandse start zocht de Tour de France naar een meer internationale uitstraling.

Uit een uitzending van Andere Tijden Sport uit 2015 blijkt dat Willem Pluygers als uitgever van Het Algemeen Dagblad hoopte dat die Tour-start op de Coolsingel zou zijn, maar na een afwijzing van de burgemeester van Rotterdam ging hij met dit idee naar Amsterdam. Die stad voelde er wél voor, waarna er na veel onderhandelen een akkoord werd bereikt met de Franse organisatie.

Nieuwe Rotterdamse Courant

Uit vrijgegeven archiefstukken bij het Stadsarchief Amsterdam blijkt dat de Nieuwe Rotterdamse Courant nog wel meedeed aan de organisatie, en dat deze krant één derde van de kosten heeft betaald. Het totale bedrag voor de Tour-start was zo’n 40.000 gulden, in onze tijd te vergelijken met zo’n anderhalve ton in euro’s.

Op verzoek van Sportgeschiedenis heeft Stadsarchief Amsterdam enkele jaren geleden het politiedossier van deze Tour-start gescand en online gezet – hier. Het is een unieke informatiebron om terug te kijken naar de eerste keer dat ons land verantwoordelijk was voor de organisatie van de start van een grote internationale wielerronde.

Limburg

Overigens was er in Nederland al eens eerder geprobeerd om de Tour de France binnen te halen. In 1952 sprak Geleen deze ambitie hardop uit, enkele maanden nadat Jan Nolten als eerste Limburger ooit een Tour-etappe had gewonnen. Nolten kwam uit Geleen, om precies te zijn uit Elsloo. Het ging dan niet om een Tour-start, maar om een etappe.

Op 13 oktober 1952 maakte Het Limburgsch Dagblad bekend dat Geleen deze interesse had. ‘Momenteel worden er ernstige stappen in deze richting ondernomen.’ Op 4 december 1952 wist Het Vrije Volk dat Maastricht zich had gemeld. ‘Men heeft ons in het Maastrichtse stadhuis bevestigd, dat de gemeente inderdaad bereid is f 12.000,- in het garantiefonds te storten.’ Tour-directeur Jacques Goddet zou zelfs al een kijkje hebben genomen, aldus het dagblad. ‘Dit zou er op wijzen, dat Goddet in principe wel iets voor Maastricht voelt.’

Zowel Geleen als Maastricht werd echter afgewezen en daarom werd Amsterdam in 1954 de eerste Nederlandse plaats met de Tour de France op zijn grondgebied. Een dag voor het begin kwamen Wout Wagtmans en Louison Bobet, de winnaar van 1953, het Olympisch Stadion verkennen. De renners Jan Nolten en Gerrit Voorting werden onder het oog van dr. Tetzner en de aanwezige camera’s medisch gecontroleerd.

De volgende dag stonden de Zwitserse renners Kübler en Hugo Koblet klaar voor de ceremoniële start, alsmede de Nederlandse ploeg met Hein van Breenen, Nico van Est, Henk Faanhof, Jules Maenen, Thijs Roks, Wagtmans, Volten, Voorting en Van Est. Burgemeester D’Ailly van Amsterdam knipte te midden van de Belgische renners een lint door, waarmee iedereen kon vertrekken vanuit het stadion.

Tijdens de rit van het stadion naar de Sloterweg, de plaats van de officiële start, werden de renners door vele Amsterdammers toegejuicht. In Brasschaat ging Wagtmans als eerste over de finish, waarna hij werd omhelsd door Pellenaars en de gele trui won. Groot feest dus met een Nederlandse winnaar in een Nederlandse etappe.

Waarbij we nog een verzoek hebben voor de archiefinstellingen in Geleen en Maastricht: kunnen jullie ook de bijhorende dossiers uit de jaren vijftig scannen en online plaatsen?