Door een fout in een wielerboek uit 1916 denken wij nu nog steeds dat het eerste NK wielrennen in 1888 werd gehouden

Het NK Wielrennen wordt dit jaar gehouden in Arnhem en op de Posbank. Volgens de officiële geschiedschrijving was op 23 september 1888 de eerste editie, maar dat klopt niet.

Herman van Raden rechts, samen met C.H. Thibout

Het eerste NK wielrennen van ons land, zo staat op de website van de feestcommissie, werd in 1888 gehouden. Plaats van handeling was Muntendam. Herman van Raden won de wedstrijd en baron van Pallandt eindigde als tweede.

Het is niet moeilijk hiervan berichten terug te vinden. Op 14 september 1888 bijvoorbeeld kondigde het Algemeen Handelsblad de wedstrijd aan, net zoals het Nieuwsblad van het Noorden enkele dagen later.

‘Er wacht ons weer een pretje’, schreef dat nieuwsblad. ‘Zondag den 23sten zal hier namelijk een concours plaats hebben van den Nederlandschen Wielrijdersbond. De deelnemers worden met muziek door de Groninger afdeeling van den bond afgehaald en in optocht naar ’t hotel de Zeven Provinciën gevoerd. Het vaandel, — een fraai stuk werk van hooge waarde, — zal bij die gelegenheid door een man te paard voorop gedragen worden.

Van ’t hotel de Zeven Provinciën zal ’s middags de aftocht plaats hebben naar buiten. De mededingers moeten een afstand van 50 kilometer afleggen, en wel van Groningen tot even voorbij Muntendam, heen en terug. Een dergelijke wedstrijd heeft hier nog niet plaats gehad; ’t is dus weer wat nieuws. Maar het weer kan iemand zulke poetsen spelen, dat er vooruit weinig te zeggen valt of het concours zal doorgaan of niet.’

Krampachtig

Aldus het nieuwsblad, dat nergens sprak over een kampioenschap. Het ging er ook vreemd aan toe: eerst moesten de deelnemers in een optocht naar een hotel om daarna te beginnen aan de wedstrijd. Dat ging dan ook niet goed, meldt het verslag: ‘Zeker was het maken van dien optocht een moeilijke zaak voor H.H. Wielrijders. Het langzame rijden, waartoe ze genoodzaakt waren, veroorzaakte krampachtig gebogen ruggen en bij velen eveneens krampachtig vertrokken gezichten.’

De meeste rijders waren zo al dermate getroffen door lichamelijk ongemak dat ze de eindstreep nooit zouden zien. Slechts twee deelnemers slaagden daar wel in: de heer van Raden uit Rotterdam als winnaar en baron van Pallandt uit Zwolle een kleine twee minuten daarachter.

Foutje

Nergens in het verslag werd gesproken over de kampioenstrijd van Nederland. Dat dit nu toch wordt gepresenteerd als de eerste editie, is de schuld van George J. Hogenkamp, zo herleidde Wim Zonneveld in een onderzoek. In 1916 publiceerde Hogenkamp zijn befaamde boek Een halve eeuw wielersport, een gigantische bron van informatie en uniek fotomateriaal.

Hij vergiste zich echter bij Van Raden met deze tekst: ‘Werd kampioen van Nederland op safety op den weg in 1888.’ Een safety was de moderne fiets, de opvolger van de vélocipède. Die fout herhaalde Hogenkamp daarna in een historisch overzicht van winnaars van de kampioenschappen van Nederland op de weg.

Zo heeft een vergissing van ruim honderd jaar geleden nog steeds invloed op de officiële geschiedschrijving van het NK Wielrennen. Hetzelfde probleem geldt trouwens voor de zogenaamde kampioenswedstrijden van 1889, waar ook toen geen sprake van was.