Het einde van wielrenner Johan van der Velde

Op 30 mei 1989 kwam er een zeer merkwaardig einde aan de wielerloopbaan van Johan van der Velde. Tijdens de Giro d’Italia verdween hij opeens van de aardbodem. 

Johan van der Velde reed liever de Giro dan de Tour de France – net als Tom Dumoulin eigenlijk. Het maakt Van der Velde daarom nog steeds zeer populair bij de tifosi, ook door zijn aanvallende manier van koersen. Liefkozend noemen ze hem Giovanni

Van der Velde is een jaar of veertien wanneer zijn liefde voor Italië zich echt begint te ontwikkelen, zo zegt hij in het wielerboek Andiamo! “Via-via hoorde ik van fotokaartjes met wielrenners die ze daar verzamelden. Ik schreef brieven naar allerlei ploegen, Bianchi, Faema, Brooklyn, noem maar op, maar kon me eigenlijk niet voorstellen dat er ook antwoord zou komen. Totdat de enveloppen met fotokaartjes in de bus vielen. Volgens mij stond Marino Basso op het eerste plaatje dat we over de post kregen. Fascinerend!”

Euforisch

In 1983 start de transformatie van Johan in Giovanni. Met hulp van streekgenoot Frits Pirard belandt hij bij de Italiaanse wielerploeg Metauro Mobili. Bij zijn debuut in de Giro in 1985 wordt hij direct vijfde. In 1986 wint hij zijn eerste etappe in de Dolomieten en een jaar later zelfs twee. In Het Parool staat dan: “Johan van der Velde is de succesvolste Nederlander in de zeventig jaar die de wielerronde van Italië oud is. De dertigjarige Brabander won zowel zaterdag als zondag de etappe. Zaterdag demarreerde Van der Velde op zestien kilometer van de finish uit een kopgroep van twaalf renners, die hun voorsprong van een minuut zienderogen zagen slinken.”

Giovanni is euforisch: “Ik had een verschrikkelijke zin er vandoor te gaan. Ik heb flink op mijn tanden moeten bijten, maar zo’n lange, geleidelijke klim ligt mij wel.”

Koning van de Dolomieten

Een dag later wint hij de Koninginnerit, die over vijf cols voert. Van der Velde is dan woest, want bij de beklimming van de 2239 meter hoge Passo Pordoi wordt oud-teamgenoot John Talen in het gezicht geslagen door de Italiaan Piccolo, die zijn kopman Argentin in alle rust naar de finale wilde brengen. Van der Velde: “Ik wilde helemaal niet demarreren. Maar die Piccolo maakte mij zo kwaad, dat ik vol gas gaf. Ik kon hem moeilijk anders aanpakken.” In de afdaling moet hij veertig kilometer alleen rijden. “Ik was stomverbaasd, dat niemand mij kon volgen.”

De Telegraaf kopt na de overwinningen: “Johan koning van de Dolomieten.”

Giovanni rijdt de Giro in totaal vijf keer, waarin hij drie keer de paarse trui van het puntenklassement wint. Het is echter opmerkelijk dat hij in Italië vooral beroemd is geworden vanwege een rit die hij juist niet heeft gewonnen.

In een besneeuwd berglandschap bereikt hij in juni 1988 als eerste de top van de Gavia, om vervolgens als laatste, bevangen door de kou, aan de finish te komen. Erik Breukink wint, maar het heroïsche opreden van Van der Velde maakt zoveel indruk dat Giovanni sindsdien als L‘Uomo di Gavia door het leven gaat: de man van de Gavia.

Het einde van Van der Veldes loopbaan is op 30 mei 1989 – nota bene tijdens de Giro. Op 30 mei 1989 vlucht hij uit een hotel, waarna ploegleider Cees Priem hem bij de politie opgeeft als vermist. Pas na een telefoontje van de renner met zijn familie een dag later komt hij weer boven water. Vanwege zijn enorme populariteit in Italië ontstaat een mediahype zonder weerga, hoewel het nog altijd niet helemaal duidelijk is waarom Van der Velde er opeens vandoor is gegaan.

Ondanks dit drama is Giovanni in Italië altijd populair gebleven. “Breukink kan rustig over straat lopen in Italië, maar Van der Velde nog steeds niet”, zo zegt Wiep Idzenga, schrijver en redacteur van Andere Tijden Sport. “Toen hij als chauffeur van de bus van Roompot-Charles in de Giro reed, herkende iedereen hem.”