Het WK baanrennen werd zowel in 1914 als 1939 gestaakt vanwege het uitbreken van een wereldoorlog

Het wereldkampioenschap baanrennen bestaat bijna 130 jaar. In al die tijd is dit evenement twee keer onderbroken, in beide gevallen vanwege het uitbreken van een wereldoorlog.  

De deelnemers van het WK baanrennen van 1914. Public domain via Wikicommons 

Het WK baanrennen wordt vanaf woensdag verreden in Saint-Quentin-en-Yvelines, nabij Parijs. Dat vergroot de kans aanzienlijk dat deze week de Derde Wereldoorlog uitbreekt, zo leren we uit de geschiedenis.

Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlog brak uit toen het WK baanrennen van 1914 in volle gang was, begin augustus in Kopenhagen. Nederland stuurde Gerard Bosch van Drakestein en Cor Blekemolen, beide serieuze titelkandidaten bij de amateurrijders. Er was veel spanning bij de rijders of hun wedstrijden wel door zouden gaan.

Sinds de moord op aartshertog Franz-Ferdinand enkele maanden eerder groeide de oorlogsdreiging met de minuut. ‘Hoogstwaarschijnlijk zullen in verband met de mobilisatie de verschillende sportwedstrijden worden uitgesteld,’ voorspelde De Haagsche Courant. ‘De wereldkampioenschappen wielrennen te Kopenhagen zullen waarschijnlijk evenmin doorgang vinden.’ De Duitse deelnemers hadden zich zelfs al teruggetrokken. Toch werd er gereden, precies één dag. Blekemolen won goud en ook Bosch van Drakestein stond gereed om zijn eerste wereldtitel te behalen.

En toen werd het oorlog en moesten alle renners per ommegaande naar huis. De finale van Bosch van Drakestein werd op het laatste moment afgelast. Hij was diep teleurgesteld: “Ik had het gevoel alsof die oorlog alleen was uitgebroken om mij te beletten wereldkampioen te worden.”

Het ergste moest nog komen, want in de chaos sprong een oude wond aan zijn enkel los en begon te etteren. Het enige vervoer naar Nederland was een propvolle trein met soldaten in gevechtstenue, die keer op keer tegen zijn etterende wond stootten. Na een reis van meer dan tachtig uur kwam hij eindelijk bij de dokter. “Hij verwijderde vlug den zwachtel, bekeek het been, wilde precies weten wat er was gebeurd en zei dat ik door het oog van de naald was gekropen. Ik had een propje geronnen bloed of etter in de bloedsomloop gekregen wat levensgevaarlijk is.”

Zo overleefde Bosch van Drakestein ternauwernood het WK waarin de Eerste Wereldoorlog uitbrak.

Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog brak uit toen het WK baanrennen van 1939 in volle gang was, van 26 augustus tot en met 3 september in Milaan en Varese. Vooraf hadden zich 243 wielrenners aangemeld vanuit negentien verschillende landen, maar vanwege de snel oplopende oorlogsdreiging bleven er veel weg. Deze sporters zaten vanwege de mobilisatie onder de wapenen en kregen geen verlof voor een sporttoernooitje. De Engelse en Franse ploegen trokken zich in het geheel terug, mede omdat gastland Italië bij eventuele gevechtshandelingen opeens vijandelijk gebied zou zijn voor deze rijders.

Als vanzelf gingen de herinneringen terug naar 1914. De vraag of de wedstrijden in Milaan wel door moesten gaan klonk daarom steeds luider. Tijdschrift De Revue der Sporten beschreef deze spanning treffend in de laatste editie voordat de Tweede Wereldoorlog daadwerkelijk uitbrak: ‘Gaan we naar Milaan, om daar hard te zien rijden op fietsen? We weten het niet. Het is zoo’n gekke tijd. De dagen zijn zoo vreemd en de nachten al zoo onheilspellend. Gaat er iets gebeuren in deze wereld?’

Het evenement ging gewoon van start en ondanks de politieke spanning behaalde Nederland het ene succes na het andere. Jan Derksen won de wereldtitel. Cor Wals en Arie van Vliet bereikten de finale. Dethmer Klink stond in de halve finale en leek moeiteloos op weg naar een gouden medaille.

En toen werd het oorlog en schortte de wereldwielrenbond UCI de verdere wedstrijden op – opnieuw een wereldkampioenschap gestaakt wegens wereldoorlog. De resultaten bleven geldig, maar het toernooi werd nooit meer uitgereden, waardoor alleen Derksen wereldkampioen was. Zo breken wereldoorlogen niet alleen uit tijdens het WK wielrennen, maar ook nog eens vlak voordat een Nederlander een wereldtitel wint.